9 listopada 2018 roku Sejm przyjął nowelizację KPC w zakresie art. 7881 kpc, który reguluje kwestie związane z nadawaniem klauzuli wykonalności na wspólników spółek osobowych (spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna). Ta zmiana będzie miała znaczący wpływ na taktykę dochodzenia należności od wspólników niewypłacalnej spółki osobowej.
9 listopada 2018 roku Sejm przyjął nowelizację KPC w zakresie art. 7881 kpc, który reguluje kwestie związane z nadawaniem klauzuli wykonalności na wspólników spółek osobowych (spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna).
Dotychczas artykuł ten brzmiał następująco: „Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce jawnej, spółce partnerskiej, spółce komandytowej lub spółce komandytowo-akcyjnej sąd nadaje klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, jak również wtedy, gdy jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna.”
W przypadku spółek osobowych generalną zasadą jest solidarna i subsydiarna odpowiedzialność wspólników spółek osobowych za zobowiązania samej spółki. Inaczej jest w przypadku spółek kapitałowych (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna), gdzie wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialność z długi spółek tego rodzaju. W określonych przypadkach za długi spółek kapitałowych mogą natomiast ponosić odpowiedzialność członkowie zarządu i inne podmioty.
Odpowiedzialność subsydiarna wspólników spółek osobowych polega na tym, że egzekucję z majątku wspólnika można prowadzić jedynie wówczas, kiedy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. W celu sięgnięcia do majątku wspólnika spółki osobowej należy zatem uzyskać tytuł wykonawczy przeciwko spółce, przeprowadzić wobec niej bezskuteczne postępowanie egzekucyjne i następnie wystąpić z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności na wspólnika spółki w trybie art. 7781 kpc.
Omawiana nowelizacja stanowi odpowiedź ustawodawcy na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 października 2017 roku (sygn. akt SK 31/15), w którym Trybunał uznał, że art. 7781 kpc jest niezgodny z Konstytucją. Rozstrzygnięcie Trybunału dotyczyło sytuacji, w której klauzula była nadana na wspólnika spółki osobowej, który nie był już jej wspólnikiem w chwili wszczęcia procesu przeciwko spółce. W ocenie Trybunału nadanie klauzuli na takiego wspólnika pozbawia go prawa do sądu.
Wspólnik będący w takiej sytuacji nie ma bowiem instrumentów, które umożliwiałby mu skuteczną obronę przed egzekucją, a jedocześnie nie mógł kwestionować odpowiedzialności samej spółki w toku procesu.
W konsekwencji do art. 7781 kpc dodano zdanie 2, zgodnie z którym "Nie dotyczy to osoby, która w chwili wszczęcia postępowania w sprawie, w której został wydany tytuł egzekucyjny przeciwko spółce nie była już jej wspólnikiem".
Omawiana nowelizacja może utrudnić w niektórych sytuacjach dochodzenie należności bezpośrednio od wspólników niewypłacalnych spółek osobowych. Aby zapobiec tym trudnościom należy skorzystać z możliwości, jaką daje art. 31 § 2 Kodeksu spółek handlowych. Przepis ten umożliwia bowiem wytoczenie powództwa przeciwko wspólnikom spółek osobowych powództwa, zanim egzekucja z majątku wspólnego okaże się bezskuteczna.
Oznacza to, że w chwili wytaczania powództwa przeciwko spółce należy określić wszystkich wspólników tej spółki, którzy mogą ponosić odpowiedzialność za jej zobowiązania, w tym także tych, którzy nie są już jej wspólnikami, i wskazać ich jako pozostałych pozwanych. Może to co prawda przedłużyć postępowanie i spowodować dodatkowe trudności (np. w zakresie ustalania adresów wspólników), ale powinno to pozwolić, wbrew literalnej treści nowelizowanego przepisu, sięgnąć do majątku wspólników.
W chwili obecnej (11.12.2018 r.) nowelizacja czeka na podpis Prezydenta.
(opracował: Jerzy Kozerski)