Tarcza antykryzysowa 4.0 - omówienie

22 maja 2020 roku do Sejmu wpłynął projekt ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw, zwany tarczą antykryzysową 4.0. Poniżej przedstawiamy krótkie zestawienie najważniejszych zmian, jakie proponuje się dla przedsiębiorców.

 1.     Dopłaty do kredytów obrotowych

W projekcie proponuje się udzielanie dopłat dla kredytów obrotowych. Dopłaty będą stanowić:

• 2% odsetek – w przypadku mikro, małych i średnich przedsiębiorców,
• 1% odsetek – w przypadku pozostałych przedsiębiorców.

Dopłaty finansować będzie Bank Gospodarstwa Krajowego, za pośrednictwem wybranych banków udzielających kredytów. Dopłaty będą przysługiwać:

• Dla kredytów obrotowych udzielanych po wejściu w życie ustawy udzielonych wcześniej, jeżeli ich warunki dostosowano do wymogów ustawowych,
• Przedsiębiorcom, którzy:

a) Byli w dobrej kondycji finansowej na koniec 2019 roku, i
b) Nie są w stanie upadłości,
c) Stali się niewypłacalni lub grozi im niewypłacalność z powodu pandemii wirusa Covid-19.

Dopłaty stanowić będą pomoc de minimis, a jej wysokość sumować ma się z innymi rodzajami pomocy, której łączny limit na jednego przedsiębiorcę nie może przekroczyć 800.000,00 Euro.

2.     Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne

Projekt przewiduje uproszczony tryb otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, rozpoczynającego się wraz z dokonaniem stosownego ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Jego otwarcie będzie chronić dłużnika przed postępowaniami egzekucyjnymi.

3.     Zmiany w podatkach dochodowych

W podatkach dochodowych PIT i CIT proponuje się, aby skorzystanie z ulgi na złe długi (zmniejszenie przychodu w razie braku uregulowania wierzytelności) przysługiwała już po upływie 30 dni od terminu płatności. Reguła ta miałaby jednak obowiązywać wyłącznie w 2020 roku. Ulga przysługiwałaby także podatnikom płacącym zaliczki uproszczone.

Ponadto kosztem uzyskania przychodu mogłyby być kary umowne i odszkodowania zapłacone w związku z nienależytym wykonaniem umowy, jeżeli spowodowane ono będzie stanem zagrożenia epidemicznego lub stanem epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19.

Przesunięciu mają ulec terminy zgłaszania schematów podatkowych. W okresie od dnia 31 marca 2020 r. do 30. dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19 terminy dotyczące zgłaszania schematów podatkowych nie rozpoczynają się a rozpoczęte podlegają zawieszeniu. Wyjątek stanowić mają schematy transgraniczne, dla których okres zawieszenia potrwa do końca czerwca.

4.     Zmiany w odsetkach od transakcji handlowych

Zmiana ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych polegać ma na możliwości żądania odsetek ustawowych po upływie 30 dni od dnia spełnienia świadczenia niepieniężnego tylko w wypadku, gdy wierzyciel nie jest dużym przedsiębiorcą. Obecnie uprawnienie to przysługuje wszystkim przedsiębiorcom.

5.     Zmiany w kontrolach

Zmiana ustawy Prawo przedsiębiorców ma dopuścić prowadzenie kontroli w sposób oparty na korespondencji pocztowej lub elektronicznej. Taki sposób prowadzenia kontroli ma jednak zależeć od zgody kontrolowanego przedsiębiorcy.

6.     Zmiany w prawie pracy

Projekt zawiera szereg zmian w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Tarcza 1.0). Poniżej najważniejsze, dotyczące świadczenia pracy:

a) Praca zdalna:

• Będzie mogła być zlecona w razie posiadania przez pracownika umiejętności i możliwości technicznych oraz lokalowych do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy;
• Ma wiązać się z zapewnieniem przez pracodawcę środków pracy i materiałów potrzebnych do jej wykonywania obsługi logistycznej,
• Będzie mogła być wykonywana także przy użyciu środków pracy niezapewnionych przez pracodawcę pod warunkiem, że umożliwia to poszanowanie i ochronę informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa lub danych osobowych, a także informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,
• na polecenie pracodawcy, będzie przez pracownika ewidencjonowana poprzez zapis wykonanych czynności, uwzględniający w szczególności opis tych czynności, a także datę oraz czas ich wykonania,
• będzie wiązać się z odpowiedzialnością pracodawcy za bezpieczeństwo i higienę pracy zdalnej oraz za wypadki przy tej pracy tylko w zakresie związanym z zapewnionymi przez pracodawcę środkami pracy lub materiałami do pracy.

b) Udzielanie urlopów

W myśl projektu nowego art. 15gc ustawy Tarcza 1.0, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, pracodawca może udzielić pracownikowi, w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów, urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni urlopu.

c) Odprawy

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, w przypadku wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń, wysokość odprawy, odszkodowania lub innego świadczenia pieniężnego wypłacanego przez tego pracodawcę pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, jeżeli przepisy przewidują obowiązek wypłacenia świadczenia, nie może przekroczyć dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę.

d) Zmiany w zakazach konkurencji

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, strony umowy o zakazie konkurencji, na rzecz których ustanowiono zakaz działalności konkurencyjnej, obowiązującym po ustaniu stosunku pracy,  umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług albo umowy o dzieło, mogą ją wypowiedzieć z zachowaniem terminu 7 dni (art. 15gf Tarczy 1.0).

7.     Zmiany w świadczeniach postojowych

Zmianie ulec ma definicja spadku obrotów gospodarczych, uprawniających do wprowadzenia przestoju bądź obniżenia wymiaru czasu pracy i uzyskania dofinansowania do wynagrodzeń z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Przez spadek obrotów gospodarczych rozumiany będzie spadek sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym:

a) nie mniej niż o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 31 grudnia 2019 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o dofinansowanie, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego, lub

b) nie mniej niż o 25% obliczony jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po dniu 31 grudnia 2019 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego

Nowo dodany art. 15gb ustawy ma też dawać pracodawcom dotkniętym spadkiem obrotów wprost uprawnienie do obniżenia wymiaru czasu pracy lub wprowadzenia przestoju bez konieczności składania wniosku o dofinansowanie z FGŚP. Okres trwania przestoju lub obniżenia wymiaru czasu pracy może trwać 6 miesięcy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Przepis wprowadza też pojęcie stanu istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń w następstwie spadku obrotów gospodarczych jako warunku wprowadzenia zmian.

Nowością ma być też przewidziany w art. 15gg. Tarczy 1.0 rodzaj dofinansowania.  Pracodawcy, u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych, mogą zwrócić się z wnioskiem o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy, o wypłatę ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych świadczeń także na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników nieobjętych przestojem przewidzianym w Kodeksie Pracy,  przestojem spowodowanym COVID-19 oraz obniżonym wymiarem czasu pracy.  

Pracodawcom tym przysługują środki z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników należnych od pracodawcy na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych od przyznanych świadczeń. Same wynagrodzenia pracowników, będą dofinansowywane ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych do wysokości połowy tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku. Dofinansowanie nie będzie przysługiwać do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek, było wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

8.     Zmiany w zakładowych funduszach świadczeń socjalnych

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, w przypadku wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń, pracodawca będzie mógł zawiesić obowiązki:

a) tworzenia lub funkcjonowania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,

b) dokonywania odpisu podstawowego,

c) wypłaty świadczeń urlopowych (art. 15ge ustawy Tarcza 1.0)

9.     Opłata za użytkowanie wieczyste

Ponownie przesunięty ma zostać termin uiszczenia opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste. Opłata za rok 2020 ma być wnoszona do dnia 31 stycznia 2021 roku.

10. Zmiany w zamówieniach publicznych

Projekt poszerza przewidzianą w ustawie Tarcza 1.0 możliwość wprowadzania w umowach zawieranych między zamawiającym a wykonawcą zmian, niezbędnych z uwagi na wpływ Covid-19 na wykonywanie umowy.

Obowiązkowe ma także stać się przewidywanie w umowach zaliczek lub płatności częściowych. Nadto w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii w związku z COVID-19, i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, zamawiający nie może potrącić kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy (art. 15r¹ ustawy Tarcza 1.0).

11. Obliczanie spadku obrotów

Obecny art. 15zf ustawy Tarcza 1.0 pozwala pracodawcom na skrócenie okres nieprzerwanego odpoczynku pracowników, zawarcie porozumienia w sprawie równoważnego czasu pracy lub o stosowaniu mniej korzystnych warunków pracy. Warunkiem wdrożenia rozwiązań jest zanotowanie spadku obrotów gospodarczych po dniu 1 stycznia 2020 roku. W nowelizacji przewiduje się zmianę tej daty na 31 grudnia 2019 roku. Identyczna zmiana planowana jest w art. 15zzb (dofinansowanie do wynagrodzeń ze starostwa) oraz art. 15zzc (dofinansowanie kosztów działalności dla samozatrudnionych).  Jak wskazuje się w uzasadnieniu projektu, ma to umożliwić obliczanie spadku obrotów już od dnia 1 stycznia 2020 roku, a nie od 2 stycznia, jak ma to miejsce obecnie.

 (opracował Adam Rajewski; adwokat, doradca podatkowy)