Jak zbadać okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy?
1. Uwagi ogólne
Pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, powinien poinformować niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego.
Obowiązkiem pracodawcy do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku jest zabezpieczenie miejsca wypadku w sposób wykluczający:
a) dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych,
b) uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane,
c) dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności.
2. Zespół powypadkowy
Okoliczności i przyczyny wypadków ustala, powoływany przez pracodawcę, zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi:
a) pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy (lub pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bhp, albo specjalista spoza zakładu pracy, jeżeli pracodawca nie ma obowiązku tworzenia służby bhp),
b) społeczny inspektor pracy (lub przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, jeżeli u danego pracodawcy nie działa społeczna inspekcja pracy).
Jeżeli pracodawca nie może dopełnić obowiązku utworzenia zespołu powypadkowego w składzie dwuosobowym, ze względu na małą liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół powypadkowy, w skład którego wchodzi pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy. Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, który miał miejsce na terenie innego zakładu pracy, dokonuje zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę poszkodowanego, w obecności przedstawiciela pracodawcy, na którego terenie miał miejsce wypadek.
Obowiązki zespołu powypadkowego:
a) niezwłoczne przystąpienie do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, a w szczególności: dokonanie oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadanie warunków wykonywania pracy i innych okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku; jeżeli jest to konieczne, sporządzenie szkicu lub wykonanie fotografii miejsca wypadku, wysłuchanie wyjaśnień poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, zebranie informacji dotyczące wypadku od świadków wypadku, zasięgnięcie opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku oraz zebrać inne dowody dotyczące wypadku.
b) sporządzenie - nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku - protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, według wzoru ustalonego przez ministra właściwego do spraw pracy na podstawie art. 237 § 2 Kodeksu pracy.
c) załączenie do protokołu zapisu wyjaśnień poszkodowanego i informacji uzyskanych od świadków wypadku, a także inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku
d) niezwłocznie doręczenie protokołu powypadkowego w niezbędnej liczbie egzemplarzy i wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową pracodawcy w celu zatwierdzenia,
e) zapoznanie poszkodowanego z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem,
f) pouczenie poszkodowanego o prawie do zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym.
3. Zatwierdzenie protokołu powypadkowego
Protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca nie później niż w ciągu 5 dni od dnia jego sporządzenia. Zwraca on nie zatwierdzony protokół powypadkowy, w celu wyjaśnienia i uzupełnienia go przez zespół powypadkowy, jeżeli do treści protokołu zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego wskutek wypadku pracownika albo protokół ten nie odpowiada warunkom określonym w rozporządzeniu. Zespół powypadkowy, po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień, sporządza, nie później niż w ciągu 5 dni, nowy protokół powypadkowy, do którego dołącza protokół nie zatwierdzony przez pracodawcę. W przypadku, gdy pracownik uległ wypadkowi przy pracy na terenie innego zakładu pracy, protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca poszkodowanego pracownika.
Stwierdzenie w protokole powypadkowym, że wypadek nie jest wypadkiem przy pracy albo że zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku, wymaga szczegółowego uzasadnienia i wskazania dowodów stanowiących podstawę takiego stwierdzenia.
Zatwierdzony protokół powypadkowy pracodawca niezwłocznie doręcza poszkodowanemu pracownikowi, a w razie wypadku śmiertelnego - członkom rodziny. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych pracodawca niezwłocznie doręcza właściwemu inspektorowi pracy.
Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych, zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku.
4. Rejestr wypadków przy pracy
Pracodawca prowadzi rejestr wypadków przy pracy na podstawie wszystkich protokołów powypadkowych, który zawiera m.in. imię i nazwisko poszkodowanego, miejsce i datę wypadku, informacje dotyczące skutków wypadku dla poszkodowanego, datę sporządzenia protokołu powypadkowego, stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy, datę przekazania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosku o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy, liczbę dni niezdolności do pracy.
W związku z uchwaleniem nowego rozporządzenia, z dniem 3 lipca moc utraciło rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998 roku w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy. Do postępowań w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków wszczętych przed dniem 3 lipca 2009 roku, stosuje się przepisy nowego rozporządzenia, z zastrzeżeniem, że dokonane wcześniej czynności pozostają skuteczne.
(Adwokat Tomasz Guzek)
Materiał archiwalny oparty o przepisy prawa obowiązujące w dniu jego sporządzenia. Adwokacka Spółka Partnerska Grzybkowski Guzek Jackowski nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywane treści.