Nowelizacja ustawy z 28 listopada 2020 roku przewidująca objęcie podatkiem CIT spółek komandytowych, dotyka także spółki jawne. Ich sytuacja jest jednak odmienna od tej, w jakiej znalazły się spółki komandytowe
W przeciwieństwie do spółek komandytowych nie każda spółka jawna stała się 1 stycznia 2021 roku podatnikiem podatku CIT. Z treści art. 1 ust. 3 pkt 1a ustawy o CIT wynika, że podatnikami CIT są tylko te spółki jawne, których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne. Jeżeli jednak taka spółka złoży w organach podatkowych stosowną informację, wówczas może ona zachować transparentność podatkową. Innymi słowy, uniknie uzyskania statusu podatnika CIT. Konieczne jest w tym miejscu prześledzenie stosownych obowiązków wymaganych dla zachowania przez spółkę jawną dotychczasowej formy opodatkowania.
Wskazany wyżej art. 1 ust. 3 pkt 1a ustawy o CIT czyni podatnikami podatku dochodowego te spółki jawne, których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne i które nie złożyły:
a) przed rozpoczęciem roku obrotowego informacji o podatnikach PIT i CIT uzyskujących bezpośrednio lub pośrednio dochody z uczestnictwa w tej spółce, lub
b) aktualizacji informacji o wspólnikach w terminie 14 dni od zaistnienia zmianw ich składzie,
- do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla spółki oraz do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wspólników osiągającego w niej dochody.
Spółki jawne, które nie złożą powyższej informacji uzyskują status podatnika CIT od pierwszego dnia roku obrotowego, przed którym należało ją złożyć albo od dnia zaistnienia zmiany w składzie wspólników (a precyzyjniej – w składzie podatników osiągających z niej dochody bezpośrednio lub pośrednio). Co istotne, treść art. 1 ust. 5 ustawy o CIT w brzmieniu od 1 stycznia 2021 roku przewiduje uzyskanie statusu podatnika CIT aż do dnia wykreślenia spółki z właściwego rejestru. Spółki, które nie złożą stosownej informacji nie będą mogły powrócić już do obecnej formy opodatkowania, w której dochody wykazują wyłącznie jej wspólnicy.
Art. 21 ustawy nowelizującej przewiduje, że pierwszą informację pozwalającą na zachowanie transparentności podatkowej spółki jawne składają do dnia 31 stycznia 2021 roku według stanu na dzień:
a) 1 stycznia 2021 roku – dla spółek, które rozpoczęły działalność przed tym dniem,
b) rozpoczęcia działalności – dla spółek, które rozpoczęły działalność między 1 stycznia a 31 stycznia 2021 roku.
Treść cytowanego wyżej przepisu nie budzi wątpliwości co do terminów przewidzianych dla spółek już istniejących bądź powstałych do 31 stycznia 2021 roku. W trudnej sytuacji ustawa stawia natomiast spółki powstałe po 31 stycznia 2021 roku. Ogólny przepis art. 1 ust. 3 pkt 1a ustawy o CIT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2021 roku przewiduje prawo do złożenia tej informacji przed rozpoczęciem roku obrotowego. Jednakże, zgodnie z treścią art. 251 § 1 ksh, spółka jawna powstaje
z chwilą wpisu do rejestru. Jednocześnie z tym samym dniem rozpoczyna się jej rok obrotowy, wynika to z treści art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości. Przed wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego spółka jawna nie istnieje i nie może złożyć przewidzianej w ustawie o CIT informacji. Z kolei z dniem wpisu do rejestru rozpoczyna się rok obrotowy spółki jawnej, a zatem z chwilą uzyskania przez spółkę jawną podmiotowości prawnej zyskuje ona także możliwość złożenia stosownej informacji, jednakże dzień wpisu do rejestru stanowi jednocześnie dzień, w którym termin na jej złożenie już upłynął. Jak bowiem wprost wynika z art. 1 ust. 3 pkt 1a ustawy o CIT, informację należy złożyć przed rozpoczęciem roku obrotowego. Konstrukcja przepisu art. 1 ust. 3 pkt 1a ustawy o CIT w związku z art. 21 ustawy nowelizującej czyni prawnie niemożliwym złożenie odpowiedniej informacji przez spółki jawne powstałe po 31 stycznia 2021 roku. Z pewnością taki stan rzeczy nie był zamierzony przez ustawodawcę i jest on efektem przeoczenia bądź niedopatrzenia w trakcie tworzenia przepisów. Rozwiązaniem tego problemu byłaby odpowiednia zmiana ustawy o CIT przewidująca dla spółek jawnych odpowiedni termin na złożenie informacji biegnący od chwili wpisu do rejestru. Z uwagi jednak na brak takiej regulacji podatnicy planujący prowadzenie działalności w formie spółki jawnej, której wpis nastąpi po 31 stycznia 2021 roku powinni zachować daleko idącą ostrożność. Uważna lektura nowych przepisów pozwala na utworzenie spółki jawnej, w której skład docelowo wchodziliby także inni niż osoby fizyczne wspólnicy, w taki sposób, aby termin na złożenie informacji został zachowany. Wymaga to jednak podjęcia szeregu działań, które towarzyszyć będą założeniu spółki jawnej.
Podobny problem dotknąć może spółki komandytowe, które planują lub rozpoczęły już proces przekształcenia. Będą zmuszone zmierzyć się z nim, jeżeli prognozowany wpis przekształcenia do rejestru miałby nastąpić po 31 stycznia 2021 roku. W takich wypadkach również możliwe jest rozważenie dokonania czynności, które pozwolą na zachowanie terminu do złożenia odpowiedniej informacji.
Podatnicy planujący utworzenie spółki jawnej bądź przekształcenie w nią istniejącej spółki komandytowej powinni dogłębnie rozważyć czy zdołają zachować termin na złożenie przez spółkę jawną odpowiedniej informacji. Uchybienie temu terminowi spowoduje uzyskanie przez spółkę jawną statusu podatnika CIT. Tych z Państwa, którzy analizują obecnie przedsięwzięcie takich operacji zachęcamy do kontaktu z naszą Kancelarią.
opracował: Adam Rajewski
adwokat, doradca podatkowy (numer wpisu 13619)