Opodatkowanie bonów

Przypomnijmy, że do 31 grudnia 2018 roku przyjmowano, iż wydanie bonu nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Przyjmowano bowiem, że bon, jako dokument uprawniający do otrzymania towaru lub usługi, nie stanowi wykonania usługi lub dostawy towarów. W konsekwencji wydanie bonu nie podlegało podatkowi¹. Prezentowana w ustawie zmiana tego podejścia wynika z konieczności implementacji unijnej dyrektywy 2016/1065. Jej celem było ujednolicenie krajowych przepisów VAT w zakresie bonu na towary i usługi.

W ustawie o podatku od towarów i usług wprowadza się definicję bonu, emisji bonu oraz transferu bonu (art. 2 pkt 41-45 ustawy o podatku od towarów i usług):

1. bonem jest instrument, z którym wiąże się obowiązek jego przyjęcia jako wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług, w przypadku którego towary, które mają zostać dostarczone, lub usługi, które mają zostać wykonane, lub tożsamość oficjalnych dostawców lub usługodawców, są wskazane w samym instrumencie lub wskazane w powiązanej z nim dokumentacji,
2. emisja bonu jest wprowadzeniem go do obrotu, 
3. bonem jednego przeznaczenia jest bon, w przypadku którego miejsce dostawy lub świadczenia usługi oraz kwota podatku, są znane w chwili emisji,
4. bonem różnego przeznaczenia są bony inne niż bony jednego przeznaczenia,
5. transferem bonu jest jego emisja oraz każde jego przekazanie po emisji.

W nowym art. 8a ustawy o VAT wskazuje się, że transfer bonu jednego przeznaczenia dokonany przez podatnika działającego we własnym imieniu, uznaje się za dostawę towarów lub świadczeniem usług objętych bonem. Za niezależną transakcję nie uznaje się faktycznego przekazania towarów lub świadczenia usług w zamian za bon jednego przeznaczenia przyjmowany przez dostawcę lub usługodawcę jako wynagrodzenie lub część wynagrodzenia. Jeżeli zaś transferu bonu jednego przeznaczenia dokonuje się w imieniu innego podatnika, wówczas stanowi to dostawę towarów lub świadczenie usług dokonane przez tego innego podatnika. Jeżeli dostawca towarów lub usługodawca nie jest podatnikiem, który działając we własnym imieniu wyemitował bon jednego przeznaczenia przyjmuje się, że dokonał on dostawy lub świadczenia usług objętych bonem na rzecz podatnika, który wyemitował bon.

Odmiennie ustawa podchodzi do bonów różnego przeznaczenia. Zgodnie z art. 8b ustawy o VAT, transfer bonu różnego przeznaczenia nie podlega opodatkowaniu. Dostawą lub świadczeniem usług jest dopiero faktyczne przekazanie towaru lub wykonanie usługi w zamian za bon różnego przeznaczenia.
Odpowiednie zmiany zawarto też w art. 19a ustawy o VAT regulującym moment powstania obowiązku podatkowego. W przypadku bonu jednego przeznaczenia momentem tym jest transfer bonu.

Uregulowano także podstawę opodatkowania w przypadku bonu różnego przeznaczenia (art. 29a ustawy o VAT). Jeżeli jest on realizowany w całości, podstawa opodatkowania jest równa:

1. wynagrodzeniu zapłaconemu za ten bon różnego przeznaczenia, pomniejszonemu o kwotę podatku związaną z dostarczonymi towarami lub świadczonymi usługami, 
2. wartości pieniężnej wskazanej na bonie różnego przeznaczenia pomniejszonej o kwotę podatku związaną z dostarczonymi towarami lub świadczonymi usługami – gdy informacje dotyczące wynagrodzenia są niedostępne.

Podstawa opodatkowania z tytułu dostaw lub usług wykonanych w zamian za bon różnego przeznaczenia realizowany w części jest równa odpowiedniej części:

1. wynagrodzenia zapłaconego za ten bon różnego przeznaczenia, pomniejszonej o kwotę podatku związaną z dostarczonymi towarami lub usługami,
2. wartości pieniężnej wskazanej w bonie, pomniejszonej o kwotę podatku związaną z towarami i usługami – gdy informacje dotyczące wynagrodzenia są niedostępne.

Istotne informacji o nowych zasadach opodatkowania bonów przynosi uzasadnienie projektu ustawy:

• bonem w rozumieniu ustawy nie są instrumenty uprawniające posiadacza do zniżki przy zakupie towarów lub usług, ale nieuprawniające do otrzymania takich towarów lub usług;
• bon może mieć formę materialną lub elektroniczną;
• nowe przepisy nie wywołują zmian w opodatkowaniu biletów za transport i biletów wstępu;
• w przypadku bonu jednego przeznaczenia nowelizacja nie określa w sposób szczególny podstawy opodatkowania, zastosowanie znajdą zasady ogólne.

Ustawa weszła w życie 1 stycznia 2019 roku, przy czym zgodnie z jej art. 2 nie stosuje się jej do bonów wyemitowanych przed dniem 1 stycznia 2019 roku.

(opracował: Adam Rajewski)

¹ Wyrok TSUE z dnia 28 listopada 2006 roku, sygn. akt C-288/94.