Odpowiedzialność za kradzież towaru z pojazdu

Opinia prawna

w sprawie roszczeń związanych z zaginięciem/uszkodzeniem towaru … w lutym 2012 roku w przewozie międzynarodowym

I. Podstawa zlecenia:

Opinia sporządzona na zlecenie pana A.A., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą X, …, ..-… ….

II. Cel opinii:

Celem opinii jest analiza zagadnień związanych z:

• zakresem odpowiedzialności przewoźnika za zaginięcie lub uszkodzenie towaru w trakcie transportu drogowego w ruchu międzynarodowym,
• przesłankami zwalniającymi przewoźnika od odpowiedzialności za zaginięcie lub uszkodzenie towaru w trakcie transportu drogowego w ruchu międzynarodowym,
• terminem dochodzenia roszczeń wynikających ze zdarzenia zaginięcia lub uszkodzenia towaru w trakcie transportu drogowego w ruchu międzynarodowym.

III. Podstawa prawna opinii:

Opinię sporządzono w oparciu o akt normatywny –  Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) i Protokół podpisania, sporządzone w Genewie 19 maja 1956 roku, z dnia 19 maja 1956 roku¹ (dalej: Konwencja).

IV. Analiza merytoryczna opinii:

1. 1.   Stan faktyczny:
   1. A.     

A.A., prowadzący działalność gospodarczą pod firmą X w miejscowości …, otrzymał zlecenie wykonania przewozu … z Francji do Niemiec. Towar został załadowany w dniu 28 lutego 2012 roku we Francji w miejscowości …. Termin dostawy towaru do miejsca przeznaczenia został zakreślony do dnia 2 marca 2012 roku.

Samochód z towarem wyjechał w trasę w dniu 28 lutego 2012 roku. Wieczorem tego samego dnia kierowca samochodu ciężarowego przewożącego towar odbył obowiązkową przerwę w strefie postojowej …. Parking był strzeżony. Nad ranem 29 lutego 2012 roku kierowca stwierdził, że naczepa jest przecięta i brakuje dwóch pełnych palet z koniakiem.

O zdarzeniu poinformowana została miejscowa policja, właściciel towaru i ubezpieczyciele właściciela towaru i przewoźnika.

Transport był kontynuowany. Pozostały towar został odebrany w miejscu przeznaczenia w dniu 1 marca 2012 roku.

1. B.     

Ubezpieczyciel organizatora przewozu Y przyznał temu organizatorowi odszkodowanie w kwocie 5.641,02 euro.

Jednocześnie ubezpieczyciel organizatora przewozu, stwierdzając odpowiedzialność A.A. za szkodę wynikającą z zaginięcia towaru, zwrócił się do A.A. z roszczeniem regresowym równym kwocie 5.641,02 euro.

Ponadto ubezpieczyciel właściciela towaru zwrócił się do A.A. z żądaniem zapłaty kwoty 24.470,09 euro odpowiadającej wartości utraconego/uszkodzonego towaru.

Pismem z dnia 29 maja 2012 roku ubezpieczyciel A.A. odmówił wypłaty odszkodowania, powołując się na klauzulę Ogólnych warunków ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźników w krajowym i międzynarodowym ruchu drogowym, z której wynika, iż odpowiedzialnością ubezpieczyciela nie są objęte szkody w wyrobach alkoholowych².

1. 2.   Rozważania merytoryczne:
2. A.   

Co do zasady, roszczenia związane z przewozem muszą zostać zgłoszone w ciągu jednego roku od dnia wydania towaru. Zgłoszenie reklamacji powoduje zawieszenie biegu terminu przedawnienia na czas do momentu otrzymania pisma z odmową przyznania odszkodowania.

Powyższe wynika z treści art. 32 Konwencji.

Zgodnie z ww. przepisem (art. 32 ust. 1 Konwencji) roszczenia, które mogą wyniknąć z przewozów podlegających niniejszej Konwencji, przedawniają się po upływie jednego roku. Jednak w przypadku złego zamiaru lub niedbalstwa, które według prawa obowiązującego sąd rozpatrujący sprawę uważane jest za równoznaczne ze złym zamiarem, termin przedawnienia wynosi trzy lata. Przedawnienie biegnie:

a)   w przypadkach częściowego zaginięcia, uszkodzenia lub opóźnienia dostawy – począwszy od dnia wydania;

b)   w przypadkach całkowitego zaginięcia – począwszy od trzydziestego dnia po upływie umówionego terminu dostawy, albo, jeżeli termin nie był umówiony – począwszy od sześćdziesiątego dnia po przyjęciu towaru przez przewoźnika;

c)   we wszystkich innych przypadkach – począwszy od upływu trzymiesięcznego terminu od dnia zawarcia umowy przewozu.

Dnia, wskazanego wyżej, jako wyjściowy dla biegu przedawnienia, nie wlicza się do terminu przedawnienia.

W tej sprawie nie upłynął jeszcze okres jednego roku od wydania towaru odbiorcy.

W konsekwencji, nie upłynął termin przedawnienia roszczeń.

1. B.     

Przy ustaleniu kręgu podmiotów odpowiedzialnych za wypłatę ewentualnego odszkodowania związanego z zaginięciem/uszkodzeniem towaru … w lutym 2012 roku w przewozie międzynarodowym konieczne jest uwzględnienie treści umowy ubezpieczenia łączącej zlecającego opinię i ubezpieczyciela oraz wynikających z tej umowy ograniczeń odpowiedzialności ubezpieczyciela.

Na tle ww. umowy może wyniknąć spór, sprowadzający się do wykładni postanowień umowy dotyczącej ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną przez zlecającego opinię działalnością w zakresie transportu drogowego w ruchu międzynarodowym.

Do umowy będą miały zastosowanie Ogólne warunki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewozu drogowego w ruchu międzynarodowym.

Z Ogólnych warunków ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźników w krajowym i międzynarodowym ruchu drogowym tego ubezpieczyciela, dostępnych w Internecie wynika, że … S.A. nie ponosi odpowiedzialności za szkody w wyrobach alkoholowych i tytoniowych (§ 4 ust. 1 pkt 14 ww. OWU).

1. C.     

Ocenna jest też kwestia, czy w sprawie nastąpiło wyłączenie odpowiedzialności zlecającego opinię za skutki związane z zaginięciem/uszkodzeniem towaru … w lutym 2012 roku w przewozie międzynarodowym.

a)    

Zgodnie z art. 17 ust. 1 Konwencji, przewoźnik odpowiada za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru lub za jego uszkodzenie, które nastąpiło w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem, jak również za opóźnienie dostawy.

Przewoźnik jest zwolniony od tej odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało winą osoby uprawnionej, jej zleceniem nie wynikającym z winy przewoźnika, wadą własną towaru lub okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec (art. 17 ust. 2 Konwencji).

Odpowiedzialność przewoźnika za zaginiecie lub uszkodzenie towaru przewidziana w Konwencji jest odpowiedzialnością na zasadzie ryzyka.

b)    

W orzecznictwie sądów polskich do okoliczności zwalniających przewoźnika od odpowiedzialności z mocy Konwencji zaliczono jedynie rozbój dokonany przy użyciu broni lub groźby jej użycia³.

Konwencja nie posługuje się pojęciem „siły wyższej”, jako okoliczności zwalniającej przewoźnika z odpowiedzialności.

Porównując jednak wykładnię pojęcia „siły wyższej” i wykładnię pojęcia „okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec”, dokonaną przez sądy polskie, można wyprowadzić uzasadniony wniosek, że od przewoźnika wymaga się podwyższonej staranności i zapobiegliwości przy wykonywaniu przewozu.

Przykładowo, na gruncie ustawy Prawo przewozowe⁴ Sąd Najwyższy⁵, dokonując oceny działania bądź nie siły wyższej, stwierdził że „utrata przesyłki na skutek rozboju połączonego z zatrzymaniem samochodu ciężarowego pod pozorem policyjnej kontroli drogowej nie jest wynikiem działania siły wyższej”.

c)    

Dla oceny ewentualnego zaistnienia przesłanek uwolnienia przewoźnika od odpowiedzialności za utratę towaru uzasadnione jest też posiłkowanie się orzecznictwem państw obcych.

Z orzecznictwa tego wynika, że również za granicą od przewoźnika wymaga się podwyższonej staranności i zapobiegliwości przy wykonywaniu przewozu.

Przykładowo, odmawia się uznania za okoliczność zwalniającą przewoźnika od odpowiedzialności kradzieży dokonanej nawet z publicznego parkingu w mieście, kwalifikując takie zdarzenie jako okoliczność dającą się uniknąć⁶.

V. Wnioski opinii:

1. W tej sprawie termin do dochodzenia roszczeń wynikających ze szkody powstałej w transporcie międzynarodowym jeszcze nie upłynął.

2. Ewentualna odpowiedzialność za skutki zaginięcia/uszkodzenia towaru … może być ograniczona do osoby zlecającego opinię.

Wniosek ten wynika z faktu, iż według wiedzy opiniującego, posiadanej na dzień wydania opinii, ubezpieczyciel zlecającego opinię wyłączył swoją odpowiedzialność za szkody w wyrobach alkoholowych, a zlecający opinię, podpisując umowę ubezpieczenia zaakceptował to wyłączenie odpowiedzialności.

3. W świetle orzecznictwa sądów polskich, niepewne jest, czy doszłoby do wyłączenia odpowiedzialności zlecającego opinię za skutki zaginięcia towaru w następstwie kradzieży. Z orzecznictwa tego wynika, że wyłączenie odpowiedzialności za skutki zaginięcia towaru w wyniku kradzieży może mieć miejsce wówczas, gdy przestępstwo dokonywane jest z użyciem przemocy przeciwko osobie.