Bank wiedzy:

Nieściągalne wierzytelności zaliczone jako koszt uzyskania przychodów

Czy istnieje możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów nieściągalnych wierzytelności?

Poznań, dnia … kwietnia 2009 roku

 

 

Opinia prawna

w sprawie możliwości zaliczenia nieściągalnej wierzytelności wobec X Sp. z o. o. do kosztów uzyskania przychodów Y S.A.

 

I. Podstawa zlecenia:

Opinia sporządzona na zlecenie Y S.A.

 

II. Cel opinii:

Celem opinii jest odpowiedź na pytanie dotyczące możliwości oraz warunków zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów nieściągalnych wierzytelności, w szczególności wierzytelności X Sp. z o.o. wobec Y S.A.

 

III. Podstawa prawna opinii:

  1. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, tekst jednolity Dz.U. 02.76.694, zm. Dz.U. 03.60.535, zm. Dz.U. 03.139.1324, zm. Dz.U. 03.60.535, zm. Dz.U. 03.124.1152, zm. Dz.U. 03.229.2276, zm. Dz.U. 04.96.959, zm. Dz.U. 04.146.1546, zm. Dz.U. 04.145.1535, zm. Dz.U. 04.213.2155, zm. Dz.U. 04.213.2155, zm. Dz.U. 05.10.66, zm. Dz.U. 05.10.66, zm. Dz.U. 05.184.1539, zm. Dz.U. 05.267.2252, zm. Dz.U. 06.157.1119, zm. Dz.U. 06.208.1540, zm. Dz.U.2006.157.1119, zm. Dz.U.2008.63.393, zm. Dz.U.2008.144.900, zm. Dz.U.2008.171.1056, zm. Dz.U.2008.63.393, zm. Dz.U.2008.214.1343.

 

  1. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych, tekst jednolity Dz.U. 00.54.654, zm. Dz.U. 00.60.703, zm. Dz.U. 00.86.958, zm. Dz.U. 00.60.700, zm. Dz.U. 00.117.1228, zm. Dz.U. 00.122.1315, zm. Dz.U. 00.103.1100, zm. Dz.U. 00.122.1324, zm. Dz.U. 01.106.1150, zm. Dz.U. 01.125.1363, zm. Dz.U. 01.106.1150, zm. Dz.U. 01.110.1190, zm. Dz.U. 02.25.253, zm. Dz.U. 02.74.676, zm. Dz.U. 02.93.820, zm. Dz.U. 02.141.1179, zm. Dz.U. 02.169.1384, zm. Dz.U. 02.141.1179, zm. Dz.U. 02.169.1384, zm. Dz.U. 02.199.1672, zm. Dz.U. 02.200.1684, zm. Dz.U. 02.230.1922, zm. Dz.U. 03.45.391, zm. Dz.U. 03.137.1302, zm. Dz.U. 03.180.1759, zm. Dz.U. 03.96.874, zm. Dz.U. 03.202.1957, zm. Dz.U. 03.217.2124, zm. Dz.U. 03.223.2218, zm. Dz.U. 04.6.39, zm. Dz.U. 04.29.257, zm. Dz.U. 04.54.535, zm. Dz.U. 04.93.894, zm. Dz.U. 04.123.1291, zm. Dz.U. 04.121.1262, zm. Dz.U. 04.146.1546, zm. Dz.U. 04.171.1800, zm. Dz.U. 04.210.2135, zm. Dz.U. 04.254.2533, zm. Dz.U. 04.254.2533, zm. Dz.U. 05.78.684, zm. Dz.U. 04.93.894, zm. Dz.U. 05.143.1199, zm. Dz.U. 05.143.1199, zm. Dz.U. 05.57.491, zm. Dz.U. 05.169.1419, zm. Dz.U. 05.169.1420, zm. Dz.U. 05.183.1538, zm. Dz.U. 05.25.202, zm. Dz.U. 05.143.1199, zm. Dz.U. 05.155.1298, zm. Dz.U. 05.179.1484, zm. Dz.U.06.107.723, zm. Dz.U.06.94.651, zm. Dz.U. 04.254.2533, zm. Dz.U. 06.157.1119, zm. Dz.U. 06.217.1589, zm. Dz.U. 05.155.1298, zm. Dz.U. 03.202.1957, zm. Dz.U. 06.183.1353, zm. Dz.U. 06.217.1589, zm. Dz.U. 06.251.1847, zm. Dz.U.07.165.1169, zm. Dz.U.07.176.1238, zm. Dz.U.05.180.1495, zm. Dz.U.07.171.1208, zm. Dz.U.08.141.888, zm. Dz.U.08.209.1316.

 

IV. Analiza merytoryczna:

Stan faktyczny:

W stosunku do dłużnika X Sp. z o.o. toczyło się postępowanie sądowe, a następnie egzekucyjne.

Postanowieniem z dnia … kwietnia 2009 roku w sprawie …, Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w … – A.A. umorzył postępowanie egzekucyjne, z uwagi na jego bezskuteczność. 

 

Rozważania merytoryczne:

Jak wynika z treści art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy1. Art. 16 ust. 1 wymienia zatem takie koszty, których, mimo ich poniesienia przez podatnika, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów w rozumieniu ustawy.

Zgodnie z treścią art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a) wspomnianej ustawy2 nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, między innymi wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem takich wierzytelności nieściągalnych, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w ust. 2 art. 16, to znaczy3:

1)     postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo

2)     postanowieniem sądu o:

a)     oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek masy nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego, lub

b)    umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy zachodzi okoliczność wymieniona pod lit. a), lub

c)     ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, albo

3)     protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

Jak z powyższego wynika jednym ze sposobów zaliczenia wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów jest sporządzenie przez podatnika protokołu stwierdzającego, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty4.

Innym, wyżej wymienionym sposobem zaliczenia opisanej wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów jest kontynuowanie postępowania egzekucyjnego w sprawie. W przypadku wydania przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego postanowienia o nieściągalności oraz uznania wskazanego postanowienia przez wierzyciela jako odpowiadającego stanowi faktycznemu, wierzytelność będzie mogła zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów.

Należy jednak zaznaczyć, iż jeżeli chodzi o postanowienie o nieściągalności, to ustawa nie określa, co należy rozumieć pod tym pojęciem. Termin ten nie jest również znany obowiązującym przepisom egzekucyjnym. W nauce przyjmuje się, iż chodzi tu o postanowienia organów egzekucyjnych umarzające postępowanie egzekucyjne, jednak nie wszystkie5. Należy zwrócić uwagę, że postępowanie egzekucyjne kończy się z chwilą przeprowadzenia do końca egzekucji według sposobu wskazanego we wniosku wierzyciela. Stąd też zakończenie postępowania egzekucyjnego, oznaczać może jedynie, iż nie jest możliwe zaspokojenie wierzyciela przy zastosowaniu danego sposobu egzekucji. O "pewnej nieściągalności" można mówić jedynie wtedy, gdy wierzyciel, po wyczerpaniu wszelkich przewidzianych prawem środków, nie uzyska zaspokojenia wierzytelności. Dla stwierdzenia tego faktu należałoby znać cały stan majątkowy dłużnika. Sposobem tego ustalenia może być postępowanie sądowe o wyjawienie majątku. W każdym innym wypadku, gdy wierzyciel sam ustala majątek dłużnika i do tak ustalonego majątku kieruje egzekucję, która zakończy się wynikiem negatywnym, organy podatkowe będą mogły kwestionować okoliczność wystąpienia nieściągalności.

Ponadto wskazać należy także, iż z treści postanowienia organu postępowania egzekucyjnego wynikać powinien fakt braku majątku dłużnika na zaspokojenie określonej wierzytelności6.

 

V. Wnioski opinii:

 

  1. Warunkiem koniecznym zaliczenia wierzytelności nieściągalnej do kosztów uzyskania przychodów jest jej uprzednie zaliczenie do przychodów należnych oraz opodatkowanie podatkiem dochodowym.

 

  1. Jednym ze sposobów zaliczenia wierzytelności do kosztów uzyskania przychodu jest uznanie przez wierzyciela postanowienia o nieściągalności, wydanego przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, jako odpowiadającego stanowi faktycznemu.

 

  1. Wobec wydania przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z powodu jego bezskuteczności, istnieją podstawy do przyjęcia, iż wierzytelność jest nieściągalna i, z zastrzeżeniem uwag wyrażonych w niniejszej opinii, można spisać ją w koszty działalności Spółki.

 

 

Opinię tę wydałem z całą sumiennością i starannością, kierując się swoją najlepszą wiedzą.

 

 

 

adwokat Tomasz Grzybkowski

 

Przypisy:

1Art. 15. 1. Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. (...)

2Art. 16. 1. Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:

25) wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem: a) wierzytelności, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w ust. 2 (...).

3Stosownie do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 lipca 2007 roku, sygn. akt III SA/Wa 534/07, opubl. M. Podat. 2007/9/2 jednym z warunków zaliczenia do kosztów podatkowych wierzytelności nieściągalnej jest udokumentowanie nieściągalności postanowieniem organu egzekucyjnego lub sądu. Powyższy warunek musi być spełniony, w stosunku do każdej wierzytelności z osobna. Innymi słowy, jeżeli podatnik ma kilka wierzytelności względem tego samego dłużnika, to udokumentowanie nieściągalności w stosunku do jednej z tych wierzytelności nie pozwala na zaliczenie do kosztów podatkowych – pozostałych.

4Co do szczegółowego trybu dokumentowania nieściągalności w ten sposób por. A. Plutowski Nieściągalność wierzytelności w podatku dochodowym – wybrane zagadnienia, Monitor Podatkowy 10/2002, s. 49.

5B. Brzeziński, M. Kalinowski Podatek dochodowy od osób prawnych - komentarz, Warszawa 1997 s. 155 i nast.

6Por. B. Dauter [w:] L. Błystak, B. Dauter, B. Gruszczyński, B. Hnatiuk, H. Łysikowska, E. Madej, A. Mudrecki, M. Niezgódka-Medek, R. Pęk, K. Wujek, J. Zubrzycki, Podatek dochodowy od osób prawnych. Komentarz 2005, Wrocław 2005, s. 468.

 

 

 

Materiał archiwalny oparty o przepisy prawa obowiązujące w dniu jego sporządzenia. Adwokacka Spółka Partnerska Grzybkowski Guzek Jackowski nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywane treści.