Co zrobić z kredytem frankowym?

Kredyty indeksowane i denominowane do waluty CHF, tzw. kredyty frankowe, były popularnym instrumentem finansowym oferowanym przez polskie banki w latach 2005 do 2008. Jak się okazało - wiele banków zawierało w umowach klauzule umożliwiające im jednostronne i dowolne ustalanie wysokości zobowiązania kredytobiorcy, poprzez wyznaczanie w sposób zależny jedynie od decyzji Banku kursu waluty CHF, po którym Bank przeliczał saldo kredytu i raty.

Obecnie, w rezultacie licznych procesów kredytobiorców korzystających z kredytów frankowych, w orzecznictwie utrwalił się pogląd kwestionujący klauzule indeksacyjne (denominacyjne). 

Chodzi o zapisy umowy kredytu, zgodnie z którymi uruchomienie kredytu nastąpiło w złotych, a jednocześnie wypłaconą kwotę przeliczono na franki szwajcarskie na podstawie kursu kupna CHF obowiązującego w banku w dniu uruchomienia kredytu, zaś w dniu spłaty raty kredytu jest ona przeliczana z franków szwajcarskich na złote polskie według kursu sprzedaży CHF ustalanego przez bank w tabeli kursów. Sądy uznały te klauzule za kształtujące prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami; rażąco naruszając jego interesy.

Jest to przesłanka do podjęcia walki z bankiem. Kluczem jest doprowadzenie do orzeczenia, że klauzule indeksacyjne (denominacyjne) w danym przypadku mają charakter niedozwolony i nie wiążą kredytobiorcy od dnia zawarcia umowy.

Aby klauzule indeksacyjne (denominacyjne) zostały uznane przez Sąd za niedozwolone (abuzywne), konieczne jest ustalenie, że są to postanowienia, które:

• nie zostały uzgodnione indywidualnie z konsumentem;
• kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami;
• rażąco naruszają interesy konsumenta oraz
• nie są to postanowienia, które określają główne świadczenia stron, w tym wynagrodzenie, chyba że takie postanowienia byłyby sformułowane w sposób niejednoznaczny.

Ustalenie przez Sąd, że klauzule indeksacyjne (denominacyjne) mają charakter niedozwolony może doprowadzić do dwóch rozstrzygnięć: stwierdzenia nieważności umowy kredytu lub tzw. „odfrankowienia” umowy kredytu.

W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmowano, że abuzywność postanowień kształtujących mechanizm indeksacji walutowej (spread walutowy), nie pociąga za sobą nieważności całej umowy, gdyż umowa ta może istnieć również po wyeliminowaniu z niej klauzuli indeksacyjnej, jako kredyt złotowy niezawierający takiej klauzuli. Uznawano, iż wyeliminowanie klauzuli indeksacyjnej nie stanowi przeszkody do utrzymania oprocentowania według stawek LIBOR, mimo wyeliminowania wszelkich powiązań wysokości świadczeń z walutą obcą i mimo że strony najprawdopodobniej nie ustaliłyby wysokości oprocentowania kredytu złotowego według stawki LIBOR, gdyby były świadome abuzywności klauzuli indeksacyjnej.

W najnowszym wyroku z 11 grudnia 2019 roku, sygn. akt V CSK 382/18 Sąd Najwyższy przyjął jednak, że niedozwolone (abuzywne) klauzule indeksacyjne mogą skutkować stwierdzeniem nieważności umowy kredytu. Uzasadniając swoje stanowisko SN odwołał się do poglądu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który uznaje, że w razie stwierdzenia abuzywności klauzuli ryzyka walutowego utrzymanie umowy „nie wydaje się możliwe z prawnego punktu widzenia”, co dotyczy także klauzul przeliczeniowych przewidujących spread walutowy.

Zdaniem TSUE jest tak zwłaszcza wówczas, gdy unieważnienie tych klauzul doprowadziłoby nie tylko do zniesienia mechanizmu indeksacji oraz różnic kursów walutowych, ale również - pośrednio - do zaniknięcia ryzyka kursowego, które jest bezpośrednio związane z indeksacją przedmiotowego kredytu do waluty. W ocenie Sądu Najwyższego nie powinno budzić wątpliwości, że o zaniknięciu ryzyka kursowego można mówić w sytuacji, w której skutkiem eliminacji niedozwolonych klauzul kształtujących mechanizm indeksacji jest przekształcenie kredytu złotowego indeksowanego do waluty obcej w zwykły (tzn. nieindeksowany) kredyt złotowy, oprocentowany według stawki powiązanej ze stawką LIBOR. Zarazem należy uznać, że wyeliminowanie ryzyka kursowego, charakterystycznego dla umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i uzasadniającego powiązanie stawki oprocentowania ze stawką LIBOR, jest równoznaczne z tak daleko idącym przekształceniem umowy, iż należy ją uznać za umowę o odmiennej istocie i charakterze, choćby nadal chodziło tu tylko o inny podtyp czy wariant umowy kredytu.

Oznacza to z kolei, że po wyeliminowaniu tego rodzaju klauzul utrzymanie umowy o charakterze zamierzonym przez strony nie jest możliwe, co przemawia za jej całkowitą nieważnością.

„Odfrankowienie” umowy kredytu skutkuje koniecznością przeliczenia kredytu frankowego na złotówkowy, rozliczenia umowy oraz ustalenia nowego harmonogramu płatności rat na przyszłość.

Stwierdzenie nieważności umowy kredytu skutkuje koniecznością rozliczenia stron, tj. zwrotu tego co na podstawie umowy sobie świadczyły.

Warto zaznaczyć, że w sprawach frankowych specjalistyczna pomoc prawna niezbędna jest zarówno w sytuacji pozywania banku przez kredytobiorcę, jak i obrony kredytobiorcy pozwanego przez bank. 

Rodzaje usług świadczonych na rzecz klientów naszej Kancelarii:

ANALIZA I KONSULTACJA

Bezpłatnie analizujemy umowę kredytu i powiązane z nią dokumenty. Po analizie zapraszamy na darmową konsultacje, na której przedstawiamy proponowaną klientowi strategię procesową. Omawiamy również sprawy finansowe, tj. koszty postępowania oraz wynagrodzenia Kancelarii. Wynagrodzenie za prowadzenie sprawy składa się z dwóch elementów: wynagrodzenia wstępnego oraz prowizji i jest dostosowane do indywidualnej sytuacji klienta. Konsultacja kończy się podjęciem decyzji co do zlecenia sprawy Kancelarii i w przypadku chęci nawiązania współpracy, podpisaniem umowy.

POZEW PRZECIWKO BANKOWI

Reprezentujemy naszych klientów składających powództwa o stwierdzenie nieważności umowy kredytu, tzw. „odfrankowienie” umowy kredytu lub o zapłatę. Na etapie przedsądowym rekomendujemy również złożenie wniosku do Rzecznika Finansowego o podjęcie czynności oraz zawezwanie banku do próby ugodowej.

Rodzaje pozwów przeciwko bankowi:

- Pozew o stwierdzenie nieważności umowy kredytu

W toku procesu żądamy ustalenia przez Sąd, że umowa kredytu frankowego jest nieważna od dnia jej zawarcia. Wyrok stwierdzający nieważność stanowi podstawę do dokonania rozliczeń między bankiem a kredytobiorcą, tj. strony muszą zwrócić sobie pieniądze uzyskane w ramach umowy kredytu.

- Pozew o tzw. „odfrankowienie” umowy kredytu

W toku procesu żądamy ustalenia przez Sąd, że umowa kredytu frankowego jest od dnia jej zawarcia umową kredytu złotówkowego z oprocentowaniem według stawki LIBOR. Wyrok ustalający treść stosunku prawnego stanowi podstawę do dokonania przez Bank przeliczenia kredytu frankowego na złotówkowy, rozliczenia umowy oraz ustalenia nowego harmonogramu płatności rat na przyszłość.

- Pozew o zapłatę

W toku procesu żądamy zasądzenia przez Sąd na rzecz kredytobiorcy środków pieniężnych. Wyrok zasądzający środki pieniężne stanowi podstawę do żądania od Banku zapłaty określonej w nim kwoty.

Wytoczenie powództwa w każdym z powyższych przypadków wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty od pozwu w wysokości 1.000,00 złotych.

OBRONA PRZED BANKIEM

Reprezentujemy klientów, którym bank wypowiedział umowę kredytu. Czynnie uczestniczymy w negocjacjach z Bankiem na etapie przedsądowym oraz podejmujemy obronę prawną na etapie sadowym.

Zespół ekspertów prowadzących sprawy dotyczące kredytów frankowych:

Adwokat Tomasz Grzybkowski, Adwokat Tomasz Guzek, Adwokat Katarzyna Iwańska, Adwokat Adam Rajewski