Zasiedzenie nieruchomości

Poznań, dnia … roku

APELACJA
wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych

w sprawie z wniosku:
........................ – .............................

Sygn. akt …


II Wydział Cywilny Odwoławczy
Sądu Okręgowego
w Poznaniu

za pośrednictwem:

III Wydziału Cywilnego
Sądu Rejonowego
w  Poznaniu


W imieniu uczestnika postępowania ............................., z powołaniem się na pełnomocnictwo w aktach sprawy, wnoszę

apelację

na postanowienie Sądu Rejonowego w Poznaniu z dnia 23 września 2005 roku, sygn. akt …, stwierdzające, że Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 1985 roku własność nieruchomości położonej w Poznaniu, stanowiącej działkę nr 00 o pow. 1.260 m2, dla której Sąd Rejonowy w Poznaniu prowadzi księgę wieczystą KW nr 0000.

Postanowienie to zaskarżam w całości i wnoszę o:

I. uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania,

ewentualnie o:

II. zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku Skarbu Państwa,

a nadto o:

III. przeprowadzenie dowodu z załączonych do apelacji dokumentów:
- poświadczonej za zgodność z oryginałem kopii kontraktu najmu z dnia 22 marca 1921 roku,
- pisma Zarządu Miejskiego Miasta Poznania z dnia 12 czerwca 1948 roku,
- sprawozdania z przeprowadzonych prac budowlanych w ........................za okres od dnia 1 stycznia do 31 grudnia 1948 roku,
- spis inwentarza majątku kościelnego .......... ....z dnia 30 czerwca 1955 roku,
- wyciągu z księgi protokołów ................ z dnia 1 października 1953 roku,
- pisma ................. z dnia 14 czerwca 1947 roku do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Poznaniu,
- pisma ...................... z dnia 16 czerwca 1947 roku do Konserwatora Zabytków w Poznaniu,
- pisma ........................ z dnia 7 czerwca 1948 roku do Wojewódzkiego Urzędu Konserwatorskiego,
- pisma ...................... z dnia 7 czerwca 1948 roku do Zarządu Miasta Poznania,
- pisma ......................... z dnia 7 czerwca 1948 roku do Nadzoru Budowlanego,
- pisma .................. z dnia 7 czerwca 1948 roku do Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Miasta,
- pisma ..................... z dnia 7 czerwca 1948 roku do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej,
- pisma ...................... z dnia 23 września 1948 roku do Architekta Miejskiego Stefana Sawickiego wraz z załącznikiem,
- pisma Miejskiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 1 grudnia 1948 roku do .................,
- pisma Architekta Miejskiego Stefana Sawickiego do … z dnia 4 kwietnia 1949 roku,
- pisma ................... do Architekta Miejskiego Stefana Sawickiego z dnia 13 maja 1949 roku,

IV. zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania ................... zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych,

V. zwolnienie uczestnika postępowania ..................... od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w części – od uiszczenia wpisu sądowego od apelacji.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucam:

I. obrazę przepisów postępowania – art. 13 § 2 kpc w związku z art. 67 § 2 kpc, poprzez przyjęcie, iż dochodzone roszczenie wiąże się z działalnością dwóch stationes fisci Skarbu Państwa, a w konsekwencji niewyjaśnienie, która stationes fisci Skarbu Państwa winna działać w tej sprawie,

II. obrazę przepisów postępowania – art. 510 § 2 kpc, poprzez wezwanie w charakterze uczestnika postępowania Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta Poznania, w sytuacji, gdy Skarb Państwa był wnioskodawcą w tej sprawie,

III. obrazę przepisów postępowania – art. 13 § 2 kpc w związku z art. 234 kpc w związku z art. 6 kc, w związku z art. 339 kc, w związku z art. 172 § 1 i 2 kc, poprzez błędne przyjęcie, iż w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy w Poznaniu był związany domniemaniem samoistnego posiadania wynikającym z art. 339 kc i wnioskodawca nie był zobowiązany do wykazania samoistnego posiadania nieruchomości, a uczestnik postępowania – ................... zobowiązana była do obalenia tego domniemania, w sytuacji, gdy z całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności z załączonych do apelacji dokumentów wynika, iż co najmniej do dnia 22 marca 1951 roku Skarb Państwa był posiadaczem zależnym nieruchomości – najemcą i zgodnie z art. 6 kc zobowiązany był do wykazania zmiany tytułu posiadania przedmiotowej nieruchomości,

IV. obrazę prawa materialnego – art. 172 § 2 kc, w związku z art. 172 § 1 kc, poprzez niewłaściwe ich zastosowanie i błędne ustalenie, iż w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki stwierdzenia zasiedzenia przedmiotowej nieruchomości:
- iż Skarb Państwa był posiadaczem nieruchomości,
- iż Skarb Państwa był posiadaczem samoistnym nieruchomości,
- iż upłynął termin niezbędny do zasiedzenia nieruchomości,
w sytuacji, gdy z całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, iż Skarb Państwa nie był posiadaczem tej nieruchomości, nie posiadał jej samoistnie, a nadto co najmniej do dnia 4 czerwca 1989 roku zawieszony był bieg terminu zasiedzenia,

V. obrazę przepisów postępowania – art. 217 § 1 kpc, w związku z art. 217 § 2 kpc i art. 227 kpc, poprzez oddalenie wniosku uczestnika postępowania ................... o przeprowadzenie dowodów:
- dowodu z dokumentacji Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Poznaniu oraz Archiwum Państwowego w Poznaniu, dotyczącej odbudowy budynku położonego w Poznaniu przy ul. Gołębiej 8 w latach 1945 – 1965 na okoliczność, iż przedmiotowa nieruchomość była we władaniu wnioskodawcy, nie będącym posiadaniem, a w szczególności posiadaniem samoistnym, została przejęta we władanie na podstawie przepisów dekretu o rozbiórce i naprawie budynków zniszczonych wskutek wojny, a także iż przedstawiciele ................... uczestniczyli i nadzorowali rozbudowę ................ w latach 1945 – 1965, partycypowali w kosztach tej budowy, wyrażali zgodę na projekty wchodzące w zakres tej dokumentacji,
- o zobowiązanie Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Poznaniu, ul. Mielżyńskiego 27/29, 61-725 Poznań do złożenia w Sądzie dokumentów, o których mowa w tiret pierwszym powyżej i znajdujących się w posiadaniu Ośrodka,
- o zobowiązanie Archiwum Państwowego w Poznaniu, ul. 23 Lutego 41/43 , 60-967 Poznań do złożenia w Sądzie dokumentów, o których mowa w tiret pierwszym powyżej i znajdujących się w posiadaniu Archiwum,
w sytuacji, gdy dowody przeprowadzenie dowodu z tej dokumentacji ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy,

VI. obrazę przepisów postępowania – art. 233 § 1 kpc, w związku z art. 328 § 2 kpc, poprzez dokonanie pobieżnej oceny dowodów bez wskazania ich wzajemnej relacji, a w konsekwencji naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, niedokonanie wszechstronnej oceny zebranego materiału, a także nienależyte uzasadnienie postanowienia, uniemożliwiające jego kontrolę w postępowaniu odwoławczym w części, w jakiej Sąd dokonuje ustaleń faktycznych.


Uzasadnienie 

I.

Zaskarżone postanowienie rażąco narusza zarówno przepisy prawa materialnego, jak i przepisy postępowania cywilnego. Uchybienia, których dopuścił się Sąd Rejonowy w Poznaniu winny skutkować zmianą zaskarżonego postanowienia i oddaleniem wniosku Skarbu Państwa złożonego w tej sprawie.

II.
Oznaczenie statio fisci Skarbu Państwa

Wnioskodawcą w tej sprawie jest Skarb Państwa. Wniosek w tej sprawie złożyło Centrum Edukacji Artystycznej w Warszawie. Sąd Rejonowy przyjął ten wniosek i go rozpoznał.
Postanowieniem z dnia 28 grudnia 2004 roku Sąd Rejonowy w Poznaniu uznał, iż właściwym statio fisci w tej sprawie jest nie Centrum Edukacji Artystycznej lecz Prezydent Miasta Poznania działający jako organ uprawniony do zastępowania Skarbu Państwa i zawiadomił go o toczącym się postępowaniu.

Dowód: protokół rozprawy z dnia 28 grudnia 2004 roku – w aktach sprawy.


Mimo tego do zamknięcia rozprawy Sąd Rejonowy w Poznaniu zezwalał na podejmowanie czynności procesowych zarówno przez Centrum Edukacji Artystycznej, jak i Prezydenta Miasta Poznania, traktując Skarb Państwa – Centrum Edukacji Artystycznej jako wnioskodawcę, a Skarb Państwa – Prezydenta Miasta Poznania jako uczestnika postępowania. Takie traktowanie obu stationes fisci Skarbu Państwa wynika z treści postanowienia wydanego w dniu 2 września 2005 roku na rozprawie.

Dowód: protokół rozprawy z dnia 2 września 2005 roku – w aktach sprawy.

Z treści zaskarżonego postanowienia wynika, iż niniejsza sprawa prowadzona była z wniosku Skarbu Państwa – Centrum Edukacji Artystycznej i Prezydenta Miasta Poznania. Również w uzasadnieniu postanowienia Sąd nie wyjaśnił, które statio fisci jest właściwe.

Dowód: postanowienie z dnia 23 września 2005 roku – w aktach sprawy.

Zgodnie z art. 67 § 2 kpc, za Skarb Państwa podejmuje czynności procesowe organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie. Zgodnie z powszechnym poglądem orzecznictwa Sąd z urzędu dokonuje ustalenia jaki organ Skarbu Państwa jest właściwy do podejmowania czynności¹. W sytuacji, gdy strona niewłaściwie oznaczyła statio fisci, Sąd z urzędu winien uzupełnić właściwą reprezentację Skarbu Państwa².
Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie nie wyjaśnił jaki jest organ właściwy do reprezentowania Skarbu Państwa. W szczególności nie wskazał czy organem takim jest Centrum Edukacji Artystycznej, czy Prezydent Miasta Poznania. Ponadto wadliwie dopuścił do udziału Skarbu Państwa w postępowaniu w charakterze zarówno wnioskodawcy, jak i uczestnika postępowania.
W konsekwencji stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy rażąco naruszył art. 13 § 2 w związku z art. 67 § 2 kpc i art. 510 § 2 kpc. Naruszenie tych przepisów skutkuje wadliwością całego toku postępowania przed Sądem Rejonowym w Poznaniu i koniecznością jego ponownego przeprowadzenia w całości. Postanowienie wydane w tej sprawie winno zostać uchylone, a Sąd Rejonowy w Poznaniu winien przeprowadzić ponownie postępowanie w tej sprawie, rozstrzygając, który organ winien reprezentować Skarb Państwa w tym postępowaniu.

III.
Obraza przepisów dotyczących postępowania dowodowego

A/

Sąd Rejonowy uznał, iż Skarb Państwa spełnił przesłankę samoistnego posiadania przedmiotowej nieruchomości. Sąd stwierdził, że Skarb Państwa władał nieruchomością co najmniej od roku 1954 (uzasadnienie s. 9). Wskazał, że na podstawie art. 234 kpc, wiąże go domniemanie ustanowione w treści art. 339 kc, z którego wynika, iż wnioskodawca był posiadaczem samoistnym przedmiotowej nieruchomości (uzasadnienie s. 7). Zdaniem Sądu Rejonowego do czasu obalenia tego domniemania przez uczestnika postępowania, musiał uznać, iż Skarb Państwa był posiadaczem samoistnym nieruchomości.
Stanowisko Sądu Rejonowego jest błędne.

B/

Skarb Państwa (Państwo) w okresie od dnia 22 marca 1921 roku do dnia 22 marca 1951 roku był najemcą przedmiotowej nieruchomości, na podstawie kontraktu najmu z dnia 22 marca 1921 roku, który wszedł w życie w 1921 roku.

Dowód: 1. kontrakt najmu z dnia 22 marca 1921 roku,
2. spis inwentarza majątku kościelnego z dnia 30 czerwca 1955 roku.

Na podstawie kontraktu najmu Państwo uzyskało szerokie uprawnienia, w szczególności do korzystania z nieruchomości na potrzeby szkoły, do przebudowania budynku na swój koszt do celów szkolnictwa, jego urządzenia, utrzymania, podnajmowania.

Dowód: 1. kontrakt najmu z dnia 22 marca 1921 roku,
2. spis inwentarza majątku kościelnego z dnia 30 czerwca 1955 roku.

Zgodnie z § 9 umowy, po upływie kontraktu najmu Państwo miało pierwszeństwo dalszego najmu na podstawie nowej umowy.

Dowód: 1. kontrakt najmu z dnia 22 marca 1921 roku,
2. spis inwentarza majątku kościelnego z dnia 30 czerwca 1955 roku.

Miasto Poznań było z kolei patronem majątku kościelnego uczestnika postępowania .................... W ramach patronatu Miasto Poznań zobowiązało się do utrzymywania nieruchomości, w szczególności do jego przebudowy i adaptacji.

Dowód: 1. pismo ................... z dnia 7 czerwca 1948 roku do Wojewódzkiego Urzędu Konserwatorskiego,
2. pismo ...................... z dnia 7 czerwca 1948 roku do Zarządu Miasta Poznania,
3. pismo ...................... z dnia 7 czerwca 1948 roku do Nadzoru Budowlanego,
4. pismo ........................ z dnia 7 czerwca 1948 roku do Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Miasta,
5. pismo ......................... z dnia 7 czerwca 1948 roku do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej,
6. spis inwentarza majątku kościelnego z dnia 30 czerwca 1955 roku,
7. pismo Zarządu Miasta Poznania z dnia 12 czerwca 1948 roku, L.dz. I.1907/48.SO.

Zatem i Skarbowi Państwa jako najemcy przedmiotowej nieruchomości, i Miastu Poznań jako patronowi szkoły przysługiwały bardzo szerokie uprawnienia do korzystania z nieruchomości, obejmujące prawo przebudowy, rozbudowy i odbudowy nieruchomości, finansowania tej budowy, korzystania z nieruchomości dla celów prowadzenia w niej szkoły, podnajmowania nieruchomości.
Wykonując te uprawnienia ani Skarb Państwa, ani Miasto Poznań nie stawały się jednak posiadaczami samoistnymi nieruchomości.

C/

Zgodnie z utrwalonym poglądem doktryny w polskim prawie cywilnym nie obowiązuje zasada nemo sibi ipse causam possesionis mutare potest, co oznacza, iż dzierżyciel lub posiadacz zależny może jednostronnie zmienić charakter swojego władztwa nad rzeczą w posiadanie samoistne³. Uznając taką zmianę za możliwą, judykatura podkreśla jednak, że ciężar dowodu, iż posiadacz lub dzierżyciel zmienił tytuł posiadania na bardziej dla siebie korzystny, spoczywa na posiadaczu (dzierżycielu), jeżeli się na to powołuje⁴.
W konsekwencji stwierdzić należy, iż dla wykazania faktu samoistnego posiadania wnioskodawca nie mógł się powołać na domniemanie wynikające z art. 339 kc. W sytuacji, gdy co najmniej do 1951 roku władał nieruchomością jako najemca (posiadacz zależny), stosownie do treści art. 6 kc winien wykazać zmianę charakteru posiadania, a w szczególności wykazać występujący animus rem sibi habendi. Wnioskodawca nie wykazał zmiany charakteru posiadania.

1/

Wykazując samoistne posiadanie, wnioskodawca przedłożył dokumenty z akt postępowania o wydanie pozwolenia na budowę szkoły baletowej z 1959 roku oraz dokumenty związane z wpisaniem szkoły baletowej do rejestru zabytków w 1971 roku.
Sąd Rejonowy w Poznaniu uznał, że podjęcie przez Skarb Państwa działań zmierzających do odbudowy szkoły baletowej było równoznaczne z przejawieniem zamiaru posiadania jej jak właściciel. Jak się wydaje z tego powodu Sąd Rejonowy uznał, iż posiadanie samoistne Skarbu Państwa rozpoczęło się co najmniej w 1954 roku. Stanowisko to jest nietrafne.
Stosownie do treści art. 332⁵, w związku z art. 333⁶, w związku z art. 394⁷ obowiązującego ówcześnie (w okresie od 1954 do 1959 roku) rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 lutego 1928 roku o prawie budowlanym i zabudowaniu osiedli (tekst jednol. Dz.U. 1939 nr 34, poz. 216) wniosek o pozwolenie na budowę mógł złożyć „budujący”, którym mógł być każdy „interesowany”. Stosownie do treści art. 9 obowiązującego wówczas rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 roku o postępowaniu administracyjnemu (Dz.U. 1928, nr 36, poz. 341) osobą „interesowaną” jest każdy, kto żąda czynności władzy, do kogo czynność władzy się odnosi lub też czyjego interesu czynność władzy pośrednio choćby dotyczy⁸.
Wniosek o pozwolenie na budowę, jak również samo pozwolenie na budowę mógł uzyskać zatem każdy, kto posiadał interes prawny. Mógł być to zarówno właściciel, jak i każda osoba posiadająca jakikolwiek tytuł prawny do nieruchomości. W konsekwencji stwierdzić należy, iż złożenie wniosku o budowę szkoły baletowej i uzyskanie tego pozwolenia nie stanowiło przejawu posiadania samoistnego nieruchomości.
Co więcej, podkreślenia wymaga fakt, iż stosownie do treści art. 332 rozporządzenia z 1928 roku, roboty dotyczące budynków państwowych nie wymagały uzyskania pozwolenia. Wnosząc o wydanie pozwolenia na budowę, Państwo traktowało nadal nieruchomość nie jako własność państwową, lecz jako własność cudzą (uczestnika postępowania .....................).

2/

Również złożenie wniosku o wpisanie nieruchomości do rejestru zabytków i uzyskanie takiej decyzji nie stanowiło przejawu posiadania samoistnego nieruchomości. Zgodnie z art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1962 roku o ochronie dóbr kultury i o muzeach (Dz.U. 1962, nr 10, poz. 48), dobra kultury wpisuje się do rejestru zabytków w szczególności na wniosek właściciela albo użytkownika⁹. Z art. 25 ust. 1 tej ustawy wynikają z kolei obowiązki utrzymania zabytku, które obciążają właściciela i użytkownika zabytku¹⁰.
Również zatem fakt otrzymania decyzji o wpisaniu szkoły do rejestru zabytków nie stanowi przejawu posiadania samoistnego nieruchomości. Otrzymując taką decyzję Skarb Państwa mógł być traktowany jako użytkownik nieruchomości.

D/

Mając na uwadze ujawnione wyżej dowody, podkreślić należy, iż stosownie do treści art. 6 kc, to Skarb Państwa winien wykazać fakt zmiany charakteru posiadania zależnego jako najemca w samoistne. Dowody przedłożone w toku postępowania przed Sądem Rejonowym nie pozwalają na stwierdzenie, iż Skarb Państwa był samoistnym posiadaczem przedmiotowej nieruchomości.
Odbudowując szkołę, korzystając z niej oraz działając jako wnioskodawca w postępowaniach o uzyskanie pozwolenia na budowę i wpisanie szkoły do rejestru zabytków, Skarb Państwa działał w granicach uprawnień przyznanych mu kontraktem najmu z 1921 roku oraz sprawowaną funkcją patrona Szkoły Pojezuickiej. Wnioskodawca nie przedstawił żadnych faktów ani okoliczności, z których wynikałoby, iż swoje władztwo przekształcił w posiadanie samoistne.
Sąd Rejonowy w Poznaniu nietrafnie uznał, iż w niniejszej sprawie zastosowanie znajduje art. 339 kc, naruszając art. 6 kc. To uchybienie uzasadnia uwzględnienie wniosku wskazanego w petitum apelacji.

IV.
Obraza art. 172 kc

A/
Przesłanki zasiedzenia

Do nabycia własności nieruchomości poprzez jej zasiedzenie konieczne jest spełnienie szeregu przesłanek określonych w art. 172 kc:
- zasiedzieć nieruchomość może wyłącznie posiadacz niebędący jej właścicielem,
- jeżeli posiada nieruchomość,
- posiada ją samoistnie,
- posiada nieruchomość nieprzerwanie,
- posiada nieruchomość 20 lat (do 1990 roku) lub 30 lat (po 1990 roku), jeżeli posiada nieruchomość w złej wierze,
- posiada nieruchomość 10 lat (do 1990 roku) lub 20 lat (po 1990 roku), jeżeli posiada nieruchomość w dobrej wierze.

Bezspornym w niniejszej sprawie jest, iż:
- Skarb Państwa nie był właścicielem przedmiotowej nieruchomości,
- władał nieruchomością w sposób nieprzerwany co najmniej od roku 1921.

Skarb Państwa nie wykazał natomiast:
- iż po 1951 roku posiadał przedmiotową nieruchomość,
- iż posiadał ją samoistnie,
- iż upłynął termin niezbędny do zasiedzenia nieruchomości.

B/
Władztwo nad nieruchomością

1/

Wnioskodawca władał przedmiotową nieruchomością.
Zgodnie z przedstawionym wyżej kontraktem najmu, co najmniej do dnia 22 marca 1951 roku Skarb Państwa był najemcą przedmiotowej nieruchomości. Skarb Państwa nie wykazał natomiast, jaki charakter miało jego władztwo nad nieruchomością po tym dniu.
Wnioskodawca po 1951 roku nie był jej posiadaczem. Wnioskodawca władał przedmiotową nieruchomością w ramach wykonywania uprawnień Państwa, jako podmiotu prawa publicznego, w ramach imperium państwowego.
Zgodnie z ugruntowanym poglądem orzecznictwa, do okresu zasiedzenia nieruchomości przez Skarb Państwa nie wlicza się okresu władania przez organy państwowe lub państwowe osoby prawne, wykonywanego w ramach uprawnień Państwa, jako podmiotu prawa publicznego¹¹.
Władztwo Państwa nad nieruchomością nie było natomiast, jak wskazał w uzasadnieniu Sąd Rejonowy, działaniem w zakresie dominium, posiadaniem w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego.
Jak podkreśla Sąd Najwyższy „państwo jest szczególnym podmiotem prawa. Będąc polityczną, a więc opartą na władzy formą organizacji narodu, spełnia przede wszystkim funkcje publiczne. Utrzymywanie bezpieczeństwa zewnętrznego i ładu wewnętrznego wymaga wchodzenia w publiczne stosunki międzynarodowe i ustanawiania oraz egzekwowania publicznych norm prawa publicznego. Jest to sfera działania określona mianem „imperium”, charakteryzująca się przede wszystkim dominującym elementem władczości i odrębnym systemem ochrony praw podległych podmiotów (jednostek) – z ograniczoną rolą sądów powszechnych. W ramach imperium państwo czerpie upoważnienie do ingerencji w sferę praw (również majątkowych) jednostek z systemu prawa konstytucyjnego, ustaw o charakterze ustrojowym, ustaw zwykłych i norm wydawanych na podstawie ich upoważnienia. Nie są to jednak normy prawa cywilnego. Celem państwa, jako podmiotu publicznego jest urzeczywistnianie tych wszystkich wartości i warunków, dzięki którym jednostki mogą pełniej i łatwiej realizować swój wszechstronny rozwój. (...) Jeśli objęcie rzeczy we władztwo następuje w ramach wypełniania przez Państwo zadań publicznych poza stosunkami cywilnoprawnymi, to nie oznacza to wykonywania posiadania w znaczeniu przyjętym w art. 336 kc (lub art. 296 Prawa rzeczowego). (...) Ustalenie, że Państwo wykonując władztwo nad rzeczą, wynikające z jego publicznych funkcji, nie jest posiadaczem w rozumieniu Prawa cywilnego, rodzi oczywiste konsekwencje co do niemożliwości zaliczenia tego okresu do terminów zasiedzenia”¹².
Sąd Najwyższy podkreślił, iż bezprawne przejęcie przez Państwo rzeczy nie zawsze jest równoznaczne z korzystaniem przez Państwo z imperium i nie zawsze wyłącza możliwość zasiedzenia, „to jednak jest rzeczą kontekstu faktycznego konkretnej sprawy możliwość nieuznawania w jakimś zakresie skutków prawnych związanych z działaniem także i tej instytucji prawa cywilnego. Możliwość taka może powstać w szczególności w razie ewentualnego ustalenia, że czynnikiem decydującym o utracie prawa podmiotowego była prawnie nieuzasadniona władcza ingerencja Państwa, jako podmiotu prawa publicznego w sferę stosunków cywilnoprawnych”¹³.
Bezspornym jest, iż na nieruchomości tej Państwo prowadziło i prowadzi nadal szkołę baletową. Wnioskodawca przyznał w piśmie z dnia 5 października 2004 roku, iż placówka ta była prowadzona dla dobra ogółu, w celu rozwoju i doskonalenia ludzi. Cel publiczny prowadzenia szkoły jest bezsporny.
Nie ma wątpliwości, iż prowadzenie szkoły było wykonywaniem zadań publicznych Państwa. Obowiązek zapewnienia prawa do nauki wynikał zarówno z art. 61 Konstytucji PRL, jak i art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 1961 roku o rozwoju sytemu oświaty i wychowania. Prowadząc szkołę i zajmując nieruchomość, Państwo (później Skarb Państwa) wykonywało zadania publiczne.
Niespornym winien być fakt, iż prowadzenie szkoły na przedmiotowej nieruchomości znajdowało podstawę w odrębnym od prawa cywilnego systemie norm prawa administracyjnego, w szczególności w unormowaniach zawartych w dekrecie z dnia 23 marca 1956 roku o obowiązku szkolnym¹⁴ oraz we wspomnianej ustawie z dnia 15 lipca 1961 roku o rozwoju sytemu oświaty i wychowania¹⁵.
Nieruchomość nie została oddana uczestnikowi postępowania – …, gdyż wnioskodawca prowadził i zamierzał nadal prowadzić na niej działalność publiczną – szkołę. Decydujące znaczenie dla pozbawienia uczestnika władztwa nad nieruchomością miała prawnie nieuzasadniona władcza ingerencja Państwa, jako podmiotu prawa publicznego w sferę stosunków cywilnoprawnych.
Uczestnik postępowania – .................. podtrzymuje, iż nie miał prawnej możliwości przejęcia nieruchomości i prowadzenia na niej szkoły. W myśl bowiem art. 2 ustawy o rozwoju systemu oświaty i wychowania szkoły i inne placówki oświatowo-wychowawcze musiały być instytucjami świeckimi, a całokształt nauczania i wychowania w tych instytucjach musiał mieć charakter świecki. Powszechnie znaną okolicznością jest fakt, iż do 1989 roku władze publiczne nie zezwalały kościołom na prowadzenie edukacji.
Wszystkie te okoliczności wskazują, iż władztwo Państwa nad przedmiotową nieruchomością miało charakter władztwa publicznego – imperium. Władztwo to nie było natomiast posiadaniem. Nie mogło zatem prowadzić do zasiedzenia przedmiotowej nieruchomości w terminie określonym we wniosku.
Sąd Rejonowy błędnie uznał, iż władztwo Skarbu Państwa miało charakter posiadania, co uzasadnia uwzględnienie wniosku o zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku złożonego w tej sprawie.

2/

W sytuacji, gdyby Sąd odwoławczy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego i uznał, że władanie nieruchomością pozostawało w sferze dominium, podkreślić należy, że wnioskodawca nie był nigdy posiadaczem samoistnym przedmiotowej nieruchomości.
Jak wyżej już wskazano, stosownie do treści art. 6 kc, zmiana posiadania zależnego na posiadanie samoistne winna być udowodniona przez wnioskodawcę. Wnioskodawca nie przedłożył żadnych dowodów na okoliczność samoistnego posiadania nieruchomości.
Również całokształt materiału dowodowego zebranego przez Sąd I instancji oraz dowodów przedstawionych w apelacji wskazuje, iż władztwo Skarbu Państwa nad nieruchomością miało cechy raczej posiadania zależnego niż samoistnego.
Z ujawnionych w toku postępowania dokumentów wynika, iż ......................... przejawiała wobec przedmiotowej nieruchomości uprawnienia władcze i wykonywała czynności właścicielskie. W szczególności ................. zwracała się do urzędów o odbudowę oraz sfinansowanie odbudowy budynku znajdującego się na przedmiotowej nieruchomości. Sama dokonywała również odgruzowania i zabezpieczenia nieruchomości przed odbudową budynku.

Dowód: 1. wyciąg z księgi protokołów ................... z dnia 1 października 1953 roku,
2. spis inwentarza majątku kościelnego ...................z dnia 30 czerwca 1955 roku,
3. sprawozdanie z przeprowadzonych prac budowlanych w ..................... za okres od dnia 1 stycznia do 31 grudnia 1948 roku,
4. pismo .................... z dnia 14 czerwca 1947 roku do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Poznaniu,
5. pisma ...................... z dnia 16 czerwca 1947 roku do Konserwatora Zabytków w Poznaniu,
6. pismo ...................... z dnia 7 czerwca 1948 roku do Wojewódzkiego Urzędu Konserwatorskiego,
7. pismo ........................ z dnia 7 czerwca 1948 roku do Zarządu Miasta Poznania,
8. pismo ........................ z dnia 7 czerwca 1948 roku do Nadzoru Budowlanego,
9. pismo ............................ z dnia 7 czerwca 1948 roku do Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Miasta,
10. pismo ........................ z dnia 7 czerwca 1948 roku do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej,
11. pismo ....................... z dnia 23 września 1948 roku do Architekta Miejskiego ..................... wraz z załącznikiem,
12. pismo ......................... do Architekta Miejskiego .....................z dnia 13 maja 1949 roku.

Również organy państwowe zwracały się do .................. jako właściciela nieruchomości.

Dowód: 1. pisma Zarządu Miejskiego Miasta Poznania z dnia 12 czerwca 1948 roku,
2. pisma Miejskiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 1 grudnia 1948 roku do .................................,
3. pisma Architekta Miejskiego ........................ do ................... z dnia 4 kwietnia 1949 roku.

..................... złożyła w 1951 roku wniosek o ujawnienie jej w księdze wieczystej jako właściciela nieruchomości.

Dowód: akta księgi wieczystej KW nr 0000.


Również świadkowie przesłuchiwani w tej sprawie wskazywali, iż:
-    świadek Zofia ................., przesłuchania w dniu 27 sierpnia 2004 roku, wskazywała, że „z rozmów wynikało, że ksiądz ............ częściowo kierował tą odbudową. (...) Myślę, że Państwo dawało pieniądze na tę odbudowę, natomiast wiem z rozmowy na pewno, że szkoła baletowa tam weszła jako lokator i miała odmieszkać te pieniądze dane na odbudowę, a budynek cały czas był .............. Wiem to z rozmowy, jaka toczyła się między księdzem .................. a teściami i nami (...) Ksiądz ................ odpowiedział, że (...) oni tutaj są jako dzierżawcy, że może w przyszłości to się uda”.
-    świadek ......................, przesłuchany w dniu 27 sierpnia 2004 roku, stwierdził z kolei, iż ksiądz ............... – proboszcz ................... w latach 50-tych i 60-tych przyznał, iż kiedyś „dostawał od szkoły baletowej symboliczną złotówkę ale później machnął na to ręką”; z jego zeznania wynika jednoznacznie, iż zarówno wśród parafian, jak i proboszczów ................... była świadomość, że nieruchomość musi być zwrócona kościołowi, a Skarb Państwa jest tam jedynie „lokatorem”,
-    świadek ................., przesłuchany na rozprawie w dniu 27 sierpnia 2004 roku, stwierdził, że ksiądz infułat ................. – proboszcz ................. w latach 80-tych, przekazał mu, że ma świadomość, iż nieruchomość wróci do ....................

Dowód: protokół rozprawy z dnia 28 grudnia 2004 roku – w aktach sprawy.

Z zeznań świadków ................., ....................., .................. oraz ................... wynikało, iż zarówno w wśród parafian, jak i księży parafii była świadomość, że przedmiotowa nieruchomość zostanie zwrócona uczestnikowi postępowania.
Mając na uwadze to, iż był to okres totalitaryzmu, prześladowań kościoła, odbierania Kościołowi Katolickiemu nieruchomości, była to świadomość nieodpowiadająca uwarunkowaniom społecznym, niespotykana w tamtych czasach. Z zeznań tych wynika również, iż przez cały okres do 1989 roku proboszczowie .............. wyrażali zainteresowanie sprawami przedmiotowej nieruchomości, zbierali o niej informacje i próbowali interweniować w sprawie ................... . 
Prawidłowa ocena tych dowodów winna prowadzić do wniosku, iż to ................ była posiadaczem samoistnym tej nieruchomości, który oddał nieruchomość w posiadanie zależne Skarbowi Państwa. Skarb Państwa działał po 1951 roku w ramach wcześniejszych uprawnień Skarbu Państwa (najemcy) i Miasta Poznania (patrona nieruchomości). Takie władztwo nie stanowiło posiadania samoistnego, nie prowadziło do zasiedzenia nieruchomości, co uzasadnia wnioski wskazane w petitum apelacji.

C/
Termin zasiedzenia

Niezależnie od powyższych argumentów należy wskazać, iż do dnia dzisiejszego nie upłynął okres zasiedzenia określony w art. 172 kc.
Uczestnik postępowania podnosił ten zarzut w postępowaniu przed Sądem I instancji. Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia nie odniósł się do tego zarzutu.

1/

W myśl art. 175 kc do biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszczeń. Zgodnie z art. 121 pkt 4 kc, bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody.
Jak podkreśla orzecznictwo Sądu Najwyższego okres do 1989 roku był okresem, gdy właściciele wywłaszczonych nieruchomości nie mogli efektywnie dochodzić na drodze prawnej ich zwrotu. Na przeszkodzie stał niezależny od właścicieli wywołany uwarunkowaniami politycznymi, obiektywny stan o powszechnym zasięgu oddziaływania. Stan taki jest porównywalny ze stanem siły wyższej (stanem zawieszenia wymiaru sprawiedliwości) uniemożliwiającym uprawnionemu dochodzenie swych roszczeń przed sądem lub innym organem i w konsekwencji powodującym zawieszenie przedawnienia oraz zasiedzenia¹⁶.

2/

Jako przykłady sytuacji, gdy okres zasiedzenia do 1989 roku nie może być uwzględniony, orzecznictwo podaje okoliczność taką jak „niemożność przełamania woli Państwa przez zainteresowany podmiot w drodze skorzystania z cywilnoprawnych środków ochrony”¹⁷.
Powszechnie znaną, jak również przyznaną przez wnioskodawcę pismem z dnia 5 października 2004 roku, jest okoliczność prześladowań Kościoła katolickiego w Polsce. Wpisane one były w mające szerszy zasięg, prześladowania osób o odmiennym niż powszechnie aprobowany światopoglądzie.
Okoliczności te mają odzwierciedlenie zarówno w samej Konstytucji RP, która w Preambule stanowi o „odzyskaniu w 1989 roku możliwości suwerennego i demokratycznego stanowienia o losie Ojczyzny”, „walce o niepodległość” oraz „gorzkich doświadczeniach z czasów, gdy podstawowe wolności i prawa człowieka były w naszej Ojczyźnie łamane”. Zapisy te zostały scharakteryzowane przez Trybunał Konstytucyjny jako dyrektywy interpretacyjne przepisów zawartych w treści ustawy zasadniczej¹⁸. Wyrażają one aksjologiczną dezaprobatę ustrojodawcy wobec metod i praktyk systemu komunistycznego¹⁹.
W ten sposób wypowiedział się również ustawodawca - Sejm, który w uchwale z 1998 roku  wskazał, iż „dyktatura komunistyczna narzucona została Polsce przemocą wbrew woli Narodu przez Związek Sowiecki i Józefa Stalina. (…) Narzucony Polsce system wprowadzał model gospodarki oparty na utopii i wyniszczający kraj. System ten utrzymywany przemocą, kłamstwem oraz groźbą interwencji sowieckiej służył zabezpieczeniu obcych interesów (…) Istotnym czynnikiem była postawa Kościoła broniącego ludzkiej godności, stojącego na straży duchowej tożsamości”²⁰.
Powtórzył to Sejm w uchwale z 2005 roku, wskazując, iż „zwycięstwo Sprzymierzonych w II wojnie światowej nie zwróciło naszym ojcom i dziadom wymarzonej niepodległości, lecz przyniosło nowe uzależnienie i komunistyczne zniewolenie. W wyniku jałtańskich porozumień Polska została wydana na łaskę i niełaskę Stalina i radzieckiej Rosji. (…) W kraju zapanował terror, rozpoczęły się mordy, aresztowania, więzienia i zsyłki polskich patriotów, którzy przelewali krew w walce o niepodległą Ojczyznę. (…) Porządek powojenny  ustanowiony w Jałcie sprawił, że w Europie  Środkowo-Wschodniej zapanował system komunistyczny, a demokracja mogła zawitać dopiero w czterdzieści pięć lat po zakończeniu wojny”²¹.  
Powszechnie znaną okolicznością jest fakt bezprawnego odbierania nieruchomości Kościołowi katolickiemu, który nie mógł ich odzyskiwać na drodze prawnej. Okoliczność tę podkreślił Trybunał Konstytucyjny, który w orzeczeniu W 11/91 stwierdził, iż „po drugiej wojnie światowej w ramach prowadzonej przez partię i Państwo walki z Kościołem wydanych zostało szereg aktów prawnych wymienionych w art. 60 i 61 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, na podstawie których Państwo przejęło znaczny zasób dóbr należących do Kościoła Katolickiego. Poza tymi aktami Państwo przejmowało dobra Kościoła Katolickiego na podstawie decyzji administracyjnych (w trybie wywłaszczenia lub egzekucji zaległości podatkowych) a nawet bez żadnego tytułu prawnego, konwalidując następnie takie bezprawne przejęcia w później wydanych ustawach (art. 61 ust. 1 pkt 7 wymienionej ustawy)”²². W celu uregulowania tych stosunków wprowadzono w ustawie z dnia 17 maja 1989 roku o gwarancjach wolności sumienia i wyznania szczególne postępowanie regulacyjne, mające krzywdy w stosunku do Kościoła naprawić²³.
Są to fakty powszechnie znane, historyczne. Jednakże na ich poparcie uczestnik postępowania przedkłada wyimki z książek historycznych, dokładnie opisujących prześladowania Kościoła Katolickiego w Polsce w latach 40-tych i 50-tych oraz dalsze problemy Kościoła Katolickiego i jego spory z władzą w latach 60, 70, 80-tych XX wieku.

Dowód: 1. fragment książki Pierre Buhler Polska droga do wolności, Warszawa 1999,
2. fragment książki J. Kłoczkowski Dzieje chrześcijaństwa polskiego, Warszawa 2000,
3. fragment książki Z. Zielińskiego Kościół w Polsce 1944-2002, Radom 2003.

Skutkiem zaistniałych okoliczności faktycznych, społeczno-politycznych, przed 1989 rokiem uczestnik postępowania, mimo że był właścicielem nieruchomości, nie mógł skutecznie dochodzić swoich roszczeń dotyczących przedmiotowej nieruchomości, w tym skutecznie domagać się odzyskania władztwa nad nią.
Nie można zatem zgodzić się z Sądem Rejonowym, iż „Skarb Państwa utrzymywał nieruchomość i podejmował wobec niej wszelkie czynności właścicielskie, przy całkowicie biernej postawie tabularnego właściciela nieruchomości” (uzasadnienie s. 7). Oczywistym jest, iż do 4 czerwca 1989 roku uczestnik postępowania nie mógł skutecznie przełamać woli Państwa dotyczącej władania przedmiotową nieruchomością.
Bieg zasiedzenia nie rozpoczął się zatem, stosownie do treści art. 121 pkt 4 kc, co najmniej do dnia 4 czerwca 1989 roku. Tego okresu Państwo nie może zaliczyć do biegu okresu zasiedzenia, a przedmiotowa nieruchomość nie przeszła na własność Skarbu Państwa.

C/

Z powyższych rozważań wynika jednoznacznie, iż nie zostały spełnione następujące przesłanki niezbędne dla uwzględnienia wniosku Skarbu Państwa o stwierdzenie zasiedzenia przedmiotowej nieruchomości:
- Skarb Państwa nigdy nie był posiadaczem przedmiotowej nieruchomości,
- Skarb Państwa nigdy nie posiadał nieruchomości samoistnie,
- Skarb Państwa nie posiadał nieruchomości w sposób nieprzerwany,
- nie upłynął termin zasiedzenia przedmiotowej nieruchomości.
W konsekwencji stwierdzić należy, że wniosek złożony przez Skarb Państwa w tej sprawie winien zostać oddalony. Uwzględniając go Sąd Rejonowy rażąco naruszył wskazany przepis prawa materialnego.

V.
Obraza art. 217 i 227 kpc

W toku postępowania przed Sądem I instancji, na rozprawie w dniu 21 czerwca 2005 roku uczestnik postępowania – .................. wniósł o przeprowadzenie dowodu z dokumentacji znajdującej się w posiadaniu Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Poznaniu oraz Archiwum Państwowego w Poznaniu, dotyczącej odbudowy budynku położonego w Poznaniu przy ul. Gołębiej 8 w latach 1945 – 1965. Na tej rozprawie Sąd dopuścił zgłoszony dowód.
Na rozprawie w dniu 15 lipca 2005 roku Sąd poinformował strony, iż powziął wiadomość, że przedmiotowa dokumentacja jest wydawana na wniosek każdej ze stron. Zobowiązał do przedstawienia tej dokumentacji w terminie 7 dni pod rygorem pominięcia wniosku dowodowego.
Pełnomocnik uczestnika postępowania zwrócił się do Regionalnego Ośrodka Badania i Dokumentacji Zabytków w Poznaniu o wyrażenie zgody na udostępnienie dokumentacji.

Dowód: wniosek do Regionalnego Ośrodka Badania i Dokumentacji Zabytków w Poznaniu z dnia 22 lipca 2005 roku – w aktach sprawy.

Do dnia dzisiejszego Dyrektor Ośrodka nie wyraziła zgody na udostępnienie tej dokumentacji.
Pełnomocnik uczestnika postępowania zwrócił się również do Archiwum Państwowego w Poznaniu z wnioskiem o doręczenie dokumentów dotyczących odbudowy ................. w Poznaniu.
Archiwum Państwowe odpowiedziało stwierdzając, iż konieczne jest przeprowadzenie odpłatnej kwerendy, mającej na celu znalezienie tej dokumentacji.
Niezwłocznie po otrzymaniu odpowiedzi z Archiwum Państwowego w dniu 18 sierpnia 2005 roku pełnomocnik uczestnika postępowania zamówił odpłatną kwerendę dokumentacji. Do dnia dzisiejszego Archiwum nie odpowiedziało na zamówienie uczestnika postępowania.

Dowód: 1. wniosek do Archiwum Państwowego z dnia 22 lipca 2005 roku – w aktach sprawy,
2. pismo Archiwum Państwowego z dnia 11 sierpnia 2005 roku – w aktach sprawy,
3. pismo z dnia 18 sierpnia 2005 roku – w aktach sprawy.

Przeprowadzenie dowodu z tej dokumentacji miało istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Przeprowadzenie tego dowodu winno nastąpić na okoliczność, iż przedmiotowa nieruchomość była we władaniu wnioskodawcy, niebędącym posiadaniem, a w szczególności posiadaniem samoistnym, została przejęta we władanie na podstawie przepisów dekretu o rozbiórce i naprawie budynków zniszczonych wskutek wojny, a także iż przedstawiciele .................... uczestniczyli i nadzorowali rozbudowę .................. w latach 1945–1965, partycypowali w kosztach tej budowy, wyrażali zgodę na projekty wchodzące w zakres tej dokumentacji. W wypadku, gdyby przedmiotowa dokumentacja pozwoliła na udowodnienie tej tezy, wniosek Skarbu Państwa winien być oddalony.
Potrzeba powołania tych wniosków wyniknęła po przesłuchaniu świadka ........................ na rozprawie w dniu 21 czerwca 2005 roku. Świadek ten wskazał, iż Regionalny Ośrodek Badania i Dokumentacji Zabytków w Poznaniu może posiadać dokumenty dotyczące przedmiotowej nieruchomości. Okoliczność ta była nieznana stronom wcześniej. Wniosek nie był zatem spóźniony w rozumieniu art. 207 § 3 kpc.
Sąd Rejonowy w Poznaniu oddalił ten wniosek. Naruszył tym samym art. 217 § 1 i 2 kpc, w związku z art. 227 kpc. Uchybienie to uzasadnia uwzględnienie wniosku określonego w petitum apelacji.

VI.
Wadliwa ocena dowodów

W myśl art. 233 kpc sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Z przepisu tego wynika zasada swobodnej oceny dowodów. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczają trzy czynniki: logiczny, ustawowy i ideologiczny. Czynnik logiczny oznacza, że sąd ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych, stanowiących logiczną całość²⁴. Sąd nie może wyprowadzać z materiału dowodowego wniosków, które z dowodów nie wynikają²⁵. Zgodnie z utrwalonym poglądem orzecznictwa Sądu Najwyższego Sąd narusza zasadę swobodnej oceny dowodów w szczególności poprzez dowolną ocenę zebranego materiału, brak wszechstronnej oceny wszystkich istotnych dowodów albo ich ocenę sprzeczną z zasadami logicznego powiązania wniosków z ustalonym stanem faktycznym²⁶.
Niezależnie od powyższego, w myśl art. 328 § 2 kpc, uzasadnienie wyroku powinno zawierać w szczególności wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które Sąd uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Jak wskazuje Sąd Najwyższy, zarzut naruszenia art. 328 § 2 kpc jest skuteczny, gdy uzasadnienie orzeczenia pozbawione jest elementów określonych tym przepisem²⁷. Jak wskazuje orzecznictwo przepis art. 233 § 1 kpc przy uwzględnieniu treści art. 328 § 2 kpc nakłada na sąd orzekający obowiązek:
- po pierwsze, wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału,
- po drugie, uwzględnienia wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu,
- po trzecie, skonkretyzowania okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności,
- po czwarte, wskazania jednoznacznego kryterium oraz argumentacji pozwalającej – wyższej instancji i skarżącemu – na weryfikację dokonanej oceny w przedmiocie uznania dowodu za wiarygodny bądź też jego zdyskwalifikowanie,
- po piąte, przytoczenia w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia dowodów, na których sąd się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności²⁸.

Sąd Rejonowy naruszył zasadę swobodnej oceny dowodów. Przede wszystkim Sąd Rejonowy wyciągnął wnioski nie wynikające z dowodów przeprowadzonych w sprawie.
Bez podstawy faktycznej Sąd uznał, że Skarb Państwa władał nieruchomością co najmniej od 1954 roku. Tymczasem z dowodów wynika, iż w tym roku dokonywano jedynie opracowania projektów i dokumentacji technicznej dla budynku szkoły baletowej. Również z innych dowodów – decyzji o pozwoleniu na budowę, akt związanych z zatwierdzeniem projektów odbudowy szkoły baletowej oraz wpisaniem jej do rejestru zabytków nie wynika również fakt władania tą nieruchomością przez wnioskodawcę. Są jedynie dowody na okoliczność, iż takie projekty zostały sporządzone i zostało wydane pozwolenie na odbudowę szkoły. W konsekwencji uznać należy, iż Sąd nie ustalił prawidłowo początku okresu władania nieruchomością przez Skarb Państwa.

Bezzasadnie Sąd uznał, że odbudowa szkoły baletowej trwała do 1962 roku. Sąd nie wskazał (uzasadnienie s. 4) na jakich dowodach oparł to twierdzenie.

Sąd stwierdził, iż Skarb Państwa utrzymywał nieruchomość i podejmował wobec niej wszelkie czynności właścicielskie (uzasadnienie s. 7). Sąd nie wyjaśnił jakie czynności właścicielskie miał na myśli i na jakiej podstawie uznał, że Skarb Państwa wykonywał wszelkie czynności właścicielskie. Nie wynika to z żadnego z dowodów przeprowadzonych w sprawie.

Sąd dokonał również całkowicie pobieżnej oceny dowodów z zeznań świadków. W odniesieniu do części świadków Sąd nie wyjaśnił czy dał im wiarę. Dotyczy to szczególnie świadków podnoszących, iż Skarb Państwa był posiadaczem zależnym nieruchomości (..............., ................, ...................). Wielokrotnie Sąd dokonywał oceny zeznań zdawkowo, jednym zdaniem. W taki sposób Sąd ocenił w szczególności zeznania świadka ....................., stwierdzając, iż „jej relacja w dużej mierze opierała się na domysłach” (uzasadnienie s. 6). Tymczasem świadek wielokrotnie wskazywała, iż jest pewna swoich twierdzeń, wynikają one z rozmów z ówczesnym proboszczem ....................

Taka ocena dowodów narusza przepisy postępowania, powoduje przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i uniemożliwia weryfikację wyroku w części dotyczącej ustaleń faktycznych Sądu, co uzasadnia wnioski określone w petitum apelacji.

VI.
Uzasadnienie przeprowadzenia nowych dowodów

Powołane przez uczestnika postępowania nowe wnioski i dowody zostały wskazane po raz pierwszy w apelacji albowiem uczestnik postępowania – .................... otrzymała je dopiero po wydaniu zaskarżonego postanowienia.
Po otrzymaniu informacji o postanowieniu wydanym przez Sąd I instancji Kuria Metropolitarna w Poznaniu dokonała ponownej kwerendy własnych archiwów i przekazała uczestnikowi postępowania dokumenty dotyczące szkoły baletowej i znajdujące się w jej posiadaniu.
Uczestnik postępowania wielokrotnie zwracał się wcześniej o te dokumenty do Kurii. Zawsze był informowany, iż takie dokumenty nie istnieją.

Dowód: przesłuchanie stron.

Uczestnik postępowania nie mógł zatem powołać tych dowodów w toku postępowania przed Sądem I instancji. Nowe dowody i fakty nie mogą zostać zatem pominięte, stosownie do treści art. 381 kpc.

VII.
Wniosek o uchylenie

Zdaniem uczestnika postępowania nowe fakty i dowody wynikające z niniejszej apelacji, jak również uchybienia procesowe, których dopuścił się Sąd Rejonowy w Poznaniu wymagają uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania go Sądowi Rejonowemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania. Wydanie stosownego postanowienia wymaga bowiem przeprowadzenia postępowania dowodowego w istotnej części. Wniosek o uchylenie zaskarżonego postanowienia jest uzasadniony, stosownie do treści art. 386 § 4 kpc.
W sytuacji, gdyby Sąd Okręgowy uznał jednak, iż nie jest wymagane przeprowadzenie postępowania w znaczącej części i nie jest zasadny wniosek o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, uczestnik postępowania wnosi o zmianę zaskarżonego postanowienia i orzeczenie jak w pkt. II petitum apelacji.

VIII.
Wniosek o zwolnienie od kosztów

Uczestnik postępowania wnosi o zwolnienie go od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w części - uiszczenia wpisu sądowego od apelacji. Uczestnik postępowania nie ma środków wystarczających na poniesienie tego kosztu.




/adwokat Tomasz Grzybkowski, adwokat Tomasz Guzek/


Przypisy:
¹ Wyrok SN z dnia 15 października 1971 roku, I CR 393/71, Biuletyn Informacyjny Sądu Najwyższego 1972/2 poz. 25.
² Orzeczenie SN z 11 stycznia 1974 roku, II CR 685/73, OSNCP 1975/1/10.
³ A. Stelmachowski Istota i funkcja posiadania, Warszawa 1958, s. 89 i 246 oraz E. Janeczko Zasiedzenie, Warszawa, Zielona Góra 1999, s. 118.
⁴ E. Janeczko Zasiedzenie, Warszawa, Zielona Góra 1999, s.118-119 oraz orzeczenie SN z dnia 12 maja 1959 roku, I CR 167/59, OSN 1961, poz. 8.
⁵ Art. 332. Na wykonanie robót, wyszczególnionych niżej w art. 333 i 334, o ile roboty te nie dotyczą budynków państwowych, wymagane jest uzyskanie pozwolenia właściwej władzy.
⁶ Art. 333. Dla uzyskania pozwolenia na wykonanie niżej wymienionych robót konieczne jest przedstawienie przez budującego właściwej władzy projektu (planu) do zatwierdzenia:
a) na wzniesienie nowych budynków stałych i tymczasowych, tudzież na nadbudowę ich i powiększenie, z wyjątkiem budynków, podanych niżej w pkt a) i d) art. 334 i w pkt a) i c) art. 335,
b) na przebudowę, przeróbki i w ogóle takie zmiany wspomnianych w pkt a) istniejących budynków, przy których zostają zmieniane, dodawane lub usuwane części nośne lub konstrukcyjne tych budynków bądź części, wpływające na bezpieczeństwo budynków od ognia lub stan zdrowotny, wreszcie, gdy ulega zmianie wygląd zewnętrzny, budynków, ich części lub szczegółów architektonicznych,
c) na zmianę przeznaczenia wspomnianych w pkt a) budynków lub ich części, a w szczególności na przeróbkę na pomieszczenia dla pobytu ludzi takich lokali, które uprzednio miały inne przeznaczenie lub były budowane dla innego celu,
d) na ustawienie silników mechanicznych o sile powyżej 2 koni mechanicznych, tudzież na wykonanie i gruntowne zmiany urządzeń pomocniczych, związanych z budynkami, a mianowicie: dźwigów wszelkiego rodzaju, ogólnych domowych urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, ogólnych urządzeń centralnego ogrzewania, dołów kloacznych itp., z wyjątkiem urządzeń wspomnianych w pkt c) art. 334 i w pkt d) art. 335,
e) na wykonanie stałych ogrodzeń murowanych i w ogóle z trwałego materiału, wznoszonych od strony ulic i placów publicznych, wszelkich innych stałych ogrodzeń o wysokości, przekraczającej 3 metry, robót ziemnych o stałym technicznym przeznaczeniu, tudzież murów oporowych o wysokości powyżej 80 centymetrów, z wyjątkiem urządzeń wspomnianych w pkt d) art. 335.
⁷ Art. 394. Od orzeczeń, wydanych przez zarządy gmin wiejskich w myśl art. 391, jako też od orzeczeń zarządów miejskich, wydanych w myśl art. 385, o ile nie chodzi o miasta wydzielone z powiatowych związków samorządowych, przysługuje osobom interesowanym prawo odwołania do wydziału powiatowego.
⁸ Art. 9. 1. Osobą interesowaną jest każdy, kto żąda czynności władzy, do kogo czynność władzy się odnosi, lub też czyjego interesu czynność władzy choćby pośrednio dotyczy.
2. Osoby interesowane, które uczestniczą w sprawie na podstawie roszczenia prawnego lub prawnie chronionego interesu, są stronami.
3. Wszystkie przepisy dotyczące osób interesowanych odnoszą się również do ich prawnych zastępców.
⁹ Art. 14. 1. Dobra kultury nieruchome, ruchome oraz kolekcje wpisuje się do rejestru zabytków na podstawie decyzji:
1) wojewódzkiego konserwatora zabytków, wydanej z urzędu lub na wniosek prezydium właściwej rady narodowej, właściciela albo użytkownika;
2) Ministra Kultury i Sztuki.
2. Do rejestru zabytków nie wpisuje się przedmiotów znajdujących się w muzeach, bibliotekach lub archiwach publicznych.
¹⁰ Art. 25. 1. Właściciel i użytkownik zabytku, każdy w zakresie swoich obowiązków, wynikających z umowy lub określonych przepisami prawa, obowiązani są dbać o jego zachowanie, a w szczególności:
1) zabezpieczyć przed zniszczeniem, uszkodzeniem i dewastacją,
2) niezwłocznie zawiadomić właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków o wydarzeniach mogących mieć wpływ ujemny na stan i zachowanie zabytku,
3) zawiadomić w ciągu jednego miesiąca wojewódzkiego konserwatora zabytków o przejściu własności zabytku na inną osobę lub o oddaniu zabytku nieruchomego w całości lub części w użytkowanie, najem lub dzierżawę.
¹¹ Uchwała siedmiu sędziów SN z dnia 21 września 1993 roku, III CZP 72/93, OSNC 1994/3/49, postanowienie SN z dnia 19 stycznia 2000 roku, II CKN 677/98, LEX nr 51057.
¹² Z uzasadnienia uchwały siedmiu sędziów SN z dnia 21 września 1993 roku, III CZP 72/93, OSNC 1994/3/49.
¹³ Z uzasadnienia postanowienie SN z dnia 19 stycznia 2000 roku, II CKN 677/98, LEX nr 51057.
¹⁴ Dz.U.56.9.52 z późn. zm.
¹⁵ Dz.U.61.32.160 z późn. zm.
¹⁶ Tak SN z postanowieniu z 9 maja 2003 roku, V CK 13/03, OSP 2004/4/53; podobnie SN w orzeczeniach: z 11.X.1996 r. III CZP 76/96, OSNC 1997, nr 2, poz. 16; z 11.II.1997 r. II CKN 78/96, LEX nr 55387; z 13.XII.2001 r. IV CKN 307/01, OSNC 2002, nr 10, poz. 124; z 13.XII.2001 r. IV CKN 195/01, OSNC 2003, nr 4, poz. 48; z 12.III.2002 r. IV CKN 1697/00, LEX 54373; z 14.III.2002 r. IV CKN 878/00, LEX nr 53921.
¹⁷ Uchwała SN z dnia 25 października 1996 roku, III CZP 83/96, OSNC 1997/5/47 oraz postanowienie SN z dnia 9 maja 2003 roku, V CK 13/03, OSP 2004/4/53.
¹⁸ Wyrok TK z 6 lipca 1999 roku, P 2/99, OTK 1999/5/103; por. też wyrok TK z 15 września 1999 roku, K 11/99, OTK 1999/6/116 oraz wyrok TK z 28 kwietnia 1999 roku, K 3/99, OTK 1999/4/73.
¹⁹ B. Banaszkiewicz „Rozrachunek z totalitarną przeszłością w Polsce z perspektywy TK Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 22 marca 2001 roku w sprawach Streletz, Kessler, Krenz v. Germany (Applications nos. 34044/96, 35532/97, 44801/98) oraz K.-H.W. v. Germany (Application no. 37201/97). Komentarz Jerzego Zajadły”, Ius et Lex 2/2004, s. 445.
²⁰ Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 czerwca 1998 roku w sprawie potępienia totalitaryzmu komunistycznego, M.P.98.20.287.
²¹ Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 maja 2005 roku w 60. rocznicę zakończenia II wojny światowej w Europie, M.P. z 2005 r. Nr 27, poz. 371, podobnie uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 marca 2005 roku upamiętniająca 65. rocznicę zbrodni katyńskiej, M.P. z 2005 r. Nr 18, poz. 469.
²² Orzeczenie TK z dnia 24 czerwca 1992 roku, W 11/91, OTK 1992/1/18.
²³ Por. art. 38a – 38g ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, tekst jedn. Dz.U.00.26.319 z późn. zm.
²⁴ T. Ereciński, J. Gudowski, M. Jędrzejewska, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, Część I, Postępowanie rozpoznawcze, Tom I, Warszawa 1999, s. 440.
²⁵ Orzeczenia SN z dnia 26 listopada 1949 roku, WaC 154/49, DPP 3/1950, z dnia 29 sierpnia 1974 roku, I CR 338/74, Biuletyn SN 1974/12/227 oraz z dnia 20 marca 1980 roku II URN 175/79, OSNCP 1980/10/200.
²⁶ Wyrok SN z dnia 27 września 2002 roku, II CKN 817/00, LEX nr 56906, wyrok SN z dnia 19 czerwca 2001 roku, II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137, wyrok SN z dnia 10 listopada 1999 roku, I PKN 361/99, OSNAPiUS 2001/7/216, wyrok SN z dnia 5 sierpnia 1999 roku, II UKN 76/99, OSNAPiUS 2000/19/732 i wiele innych.
²⁷ Postanowienie SN z dnia 23 stycznia 2001 roku, IV CKN 970/00, LEX nr 52753.
²⁸ Wyrok SN z dnia 29 września 2000 roku, V CKN 94/00, LEX nr 52589.

Materiał archiwalny oparty o przepisy prawa obowiązujące w dniu jego sporządzenia. Adwokacka Spółka Partnerska Grzybkowski Guzek Jackowski nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywane treści.