Wpis do księgi wieczystej a dziedziczenie

Poznań, dnia ... roku

SKARGA KASACYJNA

w sprawie:

 

A.S.

ul. (…)

(…) P.

- skarżącej - 

zastępowanej przez adwokatów:

Tomasza Grzybkowskiego i Tomasza Guzka

Adwokacka Spółka Partnerska Grzybkowski & Guzek

ul. Dominikańska 3, 61-762 Poznań

c/a

Samorządowe Kolegium Odwoławcze

ul. Wały Chrobrego 4

70-502 Szczecin

- organ administracji -

M.S.

ul. (…)

(…) P.

- uczestnik postępowania – 

Sygnatura akt (…)

Naczelny Sąd Administracyjny

ul. Jasna 6

00-013 Warszawa

za pośrednictwem

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

ul. Staromłyńska 10

70-561 Szczecin

W imieniu skarżącej, z powołaniem się na załączone pełnomocnictwo do reprezentowania w tej sprawie, wnoszę

skargę kasacyjną

 

od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia … 2009 roku sygn. akt (…) oddalającego skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie z dnia … 2008 roku nr (…) w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji o przejęciu własności i posiadania na rzecz Państwa za zaopatrzenie emerytalne gospodarstwa rolnego.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie zaskarżam w całości oraz wnoszę o:

uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Szczecinie do ponownego rozpoznania

Ponadto wnoszę o:

zasądzenie na rzecz skarżącej zwrotu kosztów postępowania ze skargi kasacyjnej, w tym zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego w kwocie według norm przepisanych

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucam:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego:

a) art. 21 § 1 kodeksu rodzinnego poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na nieprzyporządkowaniu ustalonego stanu faktycznego do normy prawnej wynikającej z tego przepisu, a w konsekwencji niezasadne przyjęcie, iż M.R. była jedyną właścicielką gospodarstwa rolnego przejętego przez Państwo za zaopatrzenie emerytalne podczas gdy współwłaścicielem tego gospodarstwa na podstawie powołanego przepisu był również jej małżonek M.R. na zasadzie wspólności ustawowej,

b) art. 5 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na nieprzyporządkowaniu ustalonego stanu faktycznego do normy prawnej wynikającej a contrario z tego przepisu, a w konsekwencji uznanie iż rękojmia wiary ksiąg wieczystych działa na rzecz Państwa, który na podstawie decyzji administracyjnej nabył własność gospodarstwa rolnego i uznanie za skuteczne przekazanie całego gospodarstwa na rzecz Państwa przez M.R.,

c) art. 17 dekretu z dnia 6 września 1946 roku o ustroju rolnym i osadnictwie na obszarze Ziem Odzyskanych i byłego Wolnego Miasta Gdańska poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na niezasadnym przyjęciu, iż na podstawie aktu nadania Powiatowej Komisji Ziemskiej w Gryficach i orzeczenia o wykonaniu tegoż aktu nadania gospodarstwo nabyła jedynie M.R., podczas gdy przepis ten wskazuje, iż jedna osoba może nabyć jedno gospodarstwo, a małżeństwo sądownie nierozłączone traktuje się jako jednego uprawnionego, co prowadzi do wniosku, iż prawo własności tego gospodarstwa nabył również M.R. na zasadzie wspólności ustawowej,

d) art. 18 § 1 dekretu z dnia 11 października 1946 roku – prawo rzeczowe poprzez niewłaściwe zastosowanie oraz błędną wykładnię, a w konsekwencji niezasadne przyjęcie, iż jedynym właścicielem zgodnie z wpisem ujawnionym w księdze wieczystej była M.R. w sytuacji gdy domniemanie to jest wzruszalne i może być obalone, na co skarżąca przedstawiła stosowne dowody, które organ pominął tj. postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po M.R. Sądu Rejonowego w Gryficach z dnia 28 czerwca 1993 roku oraz akt notarialny Repertorium A nr (…) z dnia 27 stycznia 1965 roku sporządzony w Państwowym Biurze Notarialnym w Gryficach,

II. naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy – art. 134 § 1 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zw. art. 156 § 1 pkt 2 kpa poprzez niedopatrzenie się naruszenia przez organ administracji przepisów postępowania i nie stwierdzenie nieważności decyzji, która została wydana z rażącym naruszeniem prawa:

 

a) art. 7 k.p.a. w zw. z art. 10 §1 k.p.a. w zw. z art. 77 § 1 k.p.a., poprzez niepodjęcie wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy oraz niezapewnienie wszystkim stronom czynnego udziału w postępowaniu poprzedzającym wydanie decyzji administracyjnej i uniemożliwienie wypowiedzenia im się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań przejawiające się w zaniechaniu wezwania do udziału w postępowaniu M.R. oraz niewyczerpujące zebranie i rozpatrzenie materiału dowodowego w sprawie,

 

b) art. 78 § 1 k.p.a. w zw. z art. 75 §1 k.p.a. w zw. z art. 76 § 1 k.p.a. w zw. z art. 2 § 2 ustawy o notariacie poprzez ich niewłaściwe zastosowanie prowadzące do nieprzeprowadzenia przez organ zawnioskowanego przez skarżącą dowodu w sytuacji gdy przedmiotem tych dowodów były okoliczności mające znaczenie dla sprawy tj. z aktu notarialnego Repertorium A nr (…) z dnia 27 stycznia 1965 roku sporządzonego w Państwowym Biurze Notarialnym, w Gryficach, z którego treści wynika, iż współwłaścicielami gospodarstwa rolnego na zasadzie wspólności ustawowej byli M. i M., małżonkowie R. a także pominięcie domniemania zgodności z prawdą tego, co zostało urzędowo zaświadczone w dokumencie w postaci aktu notarialnego,

c) art. 133 § 1 w zw. z art.134 § 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 2 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zw. z art. 365 § 1 k.p.c. – poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na nieuwzględnieniu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny rozstrzygnięcia zawartego w sentencji prawomocnego orzeczenia – postanowienia Sądu Rejonowego w Gryficach z dnia 28 czerwca 1993 roku o stwierdzeniu nabycia spadku po M.R. oraz nieuwzględnienie treści jego rozstrzygnięcia i dokonanie odmiennych ustaleń faktycznych, podczas gdy orzeczenie to wiąże organy państwowe, organy administracji publicznej oraz sądy administracyjne, a w konsekwencji nie stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Miasta i Gminy Gryfice z dnia 2 grudnia 1980 roku.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia … 2009 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę A.S. i M.S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie z dnia … 2008 roku nr (…) w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji o przejęciu własności i posiadania na rzecz Państwa za zaopatrzenie emerytalne gospodarstwa rolnego.

Sąd uznał, iż decyzja odmawiająca stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Miasta i Gminy w Gryficach z dnia 2 grudnia 1980 roku orzekająca o przejęciu na własność Państwa gospodarstwa rolnego M.R. jest zgodna z prawem, a zarzuty podniesione przez skarżące są niezasadne.

Powyższe orzeczenie nie może się ostać ze względu na argumenty przedstawione poniżej.

I.

/Naruszenie przepisów prawa materialnego/

a/
Stosownie do treści art. 21 § 1 ustawy z dnia 27 czerwca 1950 roku – Kodeks rodzinny (dalej: k.r.) przedmioty majątkowe nabyte przez któregokolwiek z małżonków w czasie trwania małżeństwa i stanowiące jego dorobek, są wspólnym majątkiem obojga małżonków.

Stosownie do przepisu art. 17 dekretu z dnia 6 września 1946 roku o ustroju rolnym i osadnictwie na obszarze Ziem Odzyskanych i byłego Wolnego Miasta Gdańska (dalej: d.u.r.o.) w trybie dekretu jedna osoba może nabyć tylko jedno gospodarstwo (działkę), zaś małżeństwo sądownie nierozłączone uważa się za jednego uprawnionego.

Złożony przez M.R. wniosek o przyznanie prawa własności nieruchomości ziemskiej na Ziemiach Odzyskanych zawiera informację o stanie rodzinnym wnioskodawczyni. Zatem małżonkowie R. złożyli wniosek jako jedna osoba uprawniona.

Wojewódzki Sąd Administracyjny ustalił, iż aktem nadania Powiatowej Komisji Ziemskiej w Gryficach z dnia 9 stycznia 1958 roku M.R. otrzymała gospodarstwo rolne położone w Gryficach przy ul. (…). Akt ten został wykonany orzeczeniem z dnia 12 stycznia 1959 roku.

Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, iż sam akt nadania wraz z orzeczeniem o jego wykonaniu przenosił własność nieruchomości na uprawnionego, którym w niniejszej sprawie byli małżonkowie M. i M.R.

Niezależnie od powyższego, zgodnie z treścią art. 21 § 1 k.r., nabycie przez M.R. własności nieruchomości w czasie trwania małżeństwa z mocy prawa skutkowało wejściem prawa własności tego gospodarstwa rolnego do majątku wspólnego małżonków R.

Sąd I instancji nie uwzględnił naruszenia przez Samorządowe Kolegium odwoławcze przepisu art. 21 § 1 kr. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w ocenie skarżącej błędnie zastosowało wskazany przepis, albowiem nie przyporządkowało ustalonego stanu faktycznego do normy prawnej wynikającej z tego przepisu.

Skutkiem tego błędu popełnionego przez organ było niezasadne przyjęcie, iż M.R. była jedyną właścicielką gospodarstwa rolnego przejętego przez Państwo za zaopatrzenie emerytalne, podczas gdy gospodarstwo to zostało nabyte w trakcie pozostawania przez nią w związku małżeńskim i wobec tego weszło do majątku wspólnego małżonków R.

b/
Art. 5 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (dalej: u.k.w.h.) ustanawia zasadę rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. Zgodnie z tym przepisem w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe. Analogiczną regulację wprowadzał art. 20 § 1 dekretu z dnia 11 października 1946 roku - prawo rzeczowe.

Istota rękojmi sprowadza się do wyłączenia zasady, że nikt nie może przenieść więcej praw niż posiada (nemo plus iuris transfere potest, quam ipse habet). Prowadzi to do uznania za skuteczne nabycie prawa nieistniejącego albo istniejącego, ale nieprzysługującego rozporządzającemu. Regulacja ta przyjmuje w imię bezpieczeństwa obrotu prawnego przewagę stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej nad rzeczywistym stanem prawnym¹.

Rękojmia nie ma charakteru absolutnego, chroni jedynie nabycie w drodze czynności prawnej. Skoro warunkiem rękojmi jest nabycie przez czynność prawną, to a contrario nie chroni ona nabycia w wyniku innych zdarzeń prawnych, np. w drodze egzekucji².

Przychylając się do tej słusznej tezy, należy podnieść, iż rękojmia nie działa także w sytuacji przejęcia nieruchomości na podstawie decyzji administracyjnej, albowiem w decyzji nie istnieje równorzędność podmiotów tak charakterystyczna dla czynności prawnych, a organ administracji występuje w stosunku administracyjnym jako podmiot dominujący. Zatem decyzji nie można rozumieć jako czynności prawnej w rozumieniu tego przepisu.

Dlatego też Naczelnik Miasta i Gminy w Gryficach wydając decyzję z dnia 2 grudnia 1980 roku, nie był chroniony przez rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych, w związku z czym przejęcie własności i posiadania na rzecz Państwa za zaopatrzenie emerytalne gospodarstwa rolnego w części przekraczającej udział M.R. należy uznać za bezskuteczne, nawet w sytuacji, gdy z treści księgi wieczystej wynikało, iż M.R. była jedyną właścicielką nieruchomości.

 

Sąd I instancji w wydanym orzeczeniu nie uwzględnił, iż organ administracji błędnie zastosował powołany przepis, ponieważ nie przyporządkował ustalonego stanu faktycznego do normy prawnej wynikającej z tego przepisu. Sąd zobowiązany był wziąć pod rozwagę wszystkie przepisy obowiązującego prawa z urzędu, w tym również przepis z art. 5 u.k.w.h., a pomimo tego nie uwzględnił tego przepisu, rozstrzygając skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego.

Naruszenie tego przepisu miało istotny wpływ na wynik sprawy, ponieważ gdyby Sąd prawidłowo zastosował ten przepis, wydałby orzeczenie zgodnie z żądaniem skargi.

c/
Art. 18 § 1 dekretu z dnia 11 października 1946 roku – Prawo rzeczowe (dalej: d.p.r.) regulował domniemanie jawności materialnej ksiąg wieczystych. Zgodnie z jego brzmieniem domniemywa się, że prawo jawne wpisane do księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie powołując się na powyższy przepis wskazuje, że organ administracyjny wydał prawidłową decyzję, albowiem wyłączne prawo własności M.R. wynikało z treści wpisu do księgi wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości.

Stanowisko to w ocenie skarżącej jest nietrafne.

Domniemanie jawności materialnej ksiąg wieczystych, zwane również domniemaniem wiarygodności ksiąg wieczystych, jest konsekwencją zasady jawności formalnej ksiąg wieczystych. Obejmuje ono tylko prawa, nie dotyczy danych faktycznych. Na domniemanie to może się powołać każdy, kto ma w tym interes prawny.

W literaturze przedmiotu oraz orzecznictwie wskazuje się, iż jest to domniemanie wzruszalne i może być obalone przez przeprowadzenie dowodu przeciwnego albo w procesie o uzgodnienie stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym albo w każdym innym postępowaniu jako przesłanka rozstrzygnięcia⁴.

W wyroku z dnia 6 grudnia 2000 roku Sąd Najwyższy zawarł tezę o następującej treści: nigdzie nie została wyrażona zasada, że dowód przeciwko treści wpisu może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uzgodnienie stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Domniemanie z art. 3 ust. 1 u.k.w.h. można obalić w każdym postępowaniu, w oparciu o wszelkie dostępne środki dowodowe ⁵

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, skarżąca podnosi, iż Samorządowe Kolegium Odwoławcze dopuściło się naruszenia art.18 § 1 d.p.r., albowiem w żaden sposób nie odniosło się do postanowienia Sądu Rejonowego w Gryficach z dnia 28 czerwca 1993 roku o stwierdzeniu nabycia spadku po M.R. jako do dowodu zmierzającego do obalenia domniemania wiarygodności ksiąg wieczystych. Zgodnie z treścią tego postanowienia udział w gospodarstwie rolnym po zmarłym nabyły wprost M.R., A.S. i D.F.

Organ administracji niezasadnie uznał, iż domniemanie wiarygodności ksiąg wieczystych jest niewzruszalne. Wniosek taki wynika pośrednio z uzasadnienia wydanego orzeczenia, w którym Sąd stwierdził, iż „wyłączne prawo własności gospodarstwa rolnego M.R. wynikało z księgi wieczystej”. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie nie rozważył możliwości dokonania odmiennych ustaleń od treści ujawnionego w księdze wieczystej wpisu. Organ zobowiązany był uwzględnić wskazane orzeczenie, ponieważ stosownie do treści art. 365 § 1 kpc był związany prawomocnym orzeczeniem Sądu cywilnego w zakresie jego rozstrzygnięcia. Sentencja tego orzeczenia wskazuje, iż w dniu przekazania gospodarstwa rolnego na rzecz Państwa przez M.R. nie była ona jedyną właścicielką tego gospodarstwa.

Powyższe argumenty wskazują, iż naruszenie przepisu z art. 18 § 1 d.p.r. miało istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia. Gdyby Sąd właściwie wyłożył przepis, uznając możliwość obalenia wynikającego z niego domniemania, po przeprowadzeniu dowodu z przedłożonych dokumentów uznałby, iż wpis do księgi wieczystej nie był zgodny ze stanem faktycznym w dacie przekazania przez M.R. gospodarstwa rolnego na rzecz Państwa.

W konsekwencji Sąd ten uznałby, iż istniały przesłanki unieważnienia zaskarżonej decyzji administracyjnej.

II.

/Naruszenie przepisów postępowania/

Stosownie do treści art. 134 § 1 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej: u.p.p.s.a.), Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Trafny wydaje się być pogląd J.P. Tarno, iż wniesienie skargi powoduje jedynie wszczęcie postępowania sądowo-administracyjnego. W tym zakresie jest ono oparte na zasadzie kontradyktoryjności. Nie będąc związany granicami skargi sąd zobowiązany jest do wzięcia pod uwagę z urzędu (zasada oficjalności) wszelkich naruszeń prawa, a także wszystkich przepisów, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i zarzutów podniesionych w skardze⁶.

Sąd ma prawo, a także obowiązek dokonać oceny zgodności z prawem zaskarżonego aktu administracyjnego nawet wówczas, gdy dany zarzut nie został podniesiony w skardze. Nie jest przy tym skrępowany sposobem sformułowania skargi, użytymi argumentami, a także podniesionymi wnioskami, zarzutami i żądaniami. Pogląd ten nie budzi najmniejszych wątpliwości również w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego po 1 stycznia 2004 r⁷.

Niezwiązanie wojewódzkiego sądu administracyjnego granicami skargi oznacza, iż granice zaskarżenia nie pokrywają się z granicami rozpoznania tego sądu. Te ostatnie będą zawsze szersze od zakresu zaskarżenia. Sformułowanie zawarte w art. 134 § 1, że sąd administracyjny „nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi”, nie oznacza bowiem tylko zezwolenia i uprawnienia tego sądu do wykroczenia poza granice zaskarżenia, lecz również jego obowiązek Identycznie przyjął NSA w wyrokach z 2 grudnia 2005 r., II FSK 44/2005, Lex nr 187731 i z 9 listopada 2005 r., OSK 1754/2004, Lex nr 192556⁸.

Zgodnie z normą prawną wynikającą z treści art. 156. § 1 pkt 2 k.p.a. organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa. W ocenie skarżącej wobec licznych, rażących naruszeń prawa istniały podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji, natomiast Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, iż decyzja z dnia 2 grudnia 1980 roku jest zgodna z prawem i skargę oddalił.

a/
W ocenie skarżącej konsekwencją naruszenia art. 5 u.k.w.h. było naruszenie przez Naczelnika Miasta i Gminy w Gryficach przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.) (tekst jednolity: Dz. U. 1980 r. Nr 9 poz. 26).

Art. 7 kpa stanowił, iż w toku postępowania organy administracji państwowej stoją na straży praworządności ludowej i podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.

Art. 10 § 1 k.p.a. stanowił, że organy administracji państwowej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

Stosownie zaś do treści art. 77 § 1 k.p.a. organ administracji państwowej był obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy.

Wobec faktu, iż rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych nie działa w sytuacji nabycia nieruchomości w drodze decyzji administracyjnej, organ administracji zobowiązany był do zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego, aby ustalić stan faktyczny sprawy zgodnie z rzeczywistością⁹. W wyroku z dnia 23 listopada 1994 roku Sąd Najwyższy wskazał: jako dowolne należy traktować ustalenia faktyczne znajdujące wprawdzie potwierdzenie w materiale dowodowym, ale niekompletnym, czy nie w pełni rozpatrzonym. Zarzut dowolności wykluczają dopiero ustalenia dokonane w całokształcie materiału dowodowego (art. 80 kpa), zgromadzonego i zbadanego w sposób wyczerpujący (art. 77 § 1 kpa), a więc przy podjęciu wszelkich kroków niezbędnych dla dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, jako warunku niezbędnego wydania decyzji o przekonującej treści (art. 7 kpa)¹⁰.

Sąd I instancji nie dopatrzył się naruszenia przepisów postępowania administracyjnego polegającego na tym, że Naczelnik Miasta i Gminy w Gryficach nie podjął wszelkich kroków w celu ustalenia stanu faktycznego sprawy sytuacji, gdy nie chroniła go rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych oraz nie zgromadził i nie rozpatrzył całości materiału dowodowego w sposób wystarczający. Konsekwencją tego było nieustalenie, iż stronami postępowania powinni być spadkobiercy M.R.

 

Pomimo tego Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie nie dopatrzył się uchybień w postępowaniu dowodowym prowadzonym przez organ, a poprzedzającym wydanie decyzji oraz naruszenia przepisów art. 7 k.p.a. w zw. z art. 10 § 1 k.p.a. w zw. z art. 77 § 1 k.p.a.

b/
Art. 78. § 1 k.p.a. stanowi, że żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu jest okoliczność mająca znaczenie dla sprawy. Art. 75 § 1 k.p.a. reguluje, co może być dowodem w postępowaniu administracyjnym i wskazuje, że jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny.

Jednym z podstawowych dowodów w postępowaniu administracyjnym jest dowód z dokumentu. Szczególnym rodzajem dokumentu jest dokument urzędowy, któremu przepisy postępowania administracyjnego przyznają szczególną moc dowodową. Stosownie bowiem do treści art. 76 § 1 k.p.a. dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w zakresie ich działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone.

Zgodnie z treścią art. 2 § 2 ustawy prawo o notariacie, czynności notarialne dokonane przez notariusza zgodnie z prawem, mają charakter dokumentu urzędowego. Stanowisko to potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 2 grudnia 1997 roku¹¹.

Z przedłożonego przez skarżącą w toku postępowania o stwierdzenie nieważności decyzji aktu notarialnego wynika, iż M.R. i M.R., jako współwłaściciele gospodarstwa rolnego, zbyli na rzecz Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej w Szczecinie Oddział w Gryficach część tego gospodarstwa w postaci działki o powierzchni 0,51 ha.

Wobec powyższego Samorządowe Kolegium Odwoławcze zobowiązane było po przeprowadzeniu dowodu z dokumentu w postaci aktu notarialnego zastosować domniemanie wynikające z treści art. 76 § 1 k.p.a. w zw. z art. 2 § 2 ustawy prawo o notariacie, a w konsekwencji przyjąć, iż M.R. był współwłaścicielem przedmiotowego gospodarstwa rolnego na zasadzie wspólności ustawowej.

Prawidłowe zastosowanie tych przepisów doprowadziłoby organ administracji do trafnego wniosku, iż w dacie przekazania gospodarstwa rolnego na rzecz Państwa M.R. nie była jedyną właścicielką tego gospodarstwa, a zatem przeniosła na rzecz Państwa więcej praw, niż jej przysługiwało, a zatem zachodzą podstawy nieważności decyzji.

Sąd I instancji nie dopatrzył się uchybienia przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze powyższym przepisom, co winno skutkować uchyleniem zaskarżonego orzeczenia, bowiem to uchybienie miało istotny wpływ na wynik sprawy.

c/
Stosownie Art. 133. § 1 u.p.p.s.a. sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy na podstawie akt sprawy, chyba że organ nie wykonał obowiązku, o którym mowa w art. 54 § 2. Wyrok może być wydany na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym albo jeżeli ustawa tak stanowi. Art. 134. § 1 u.p.p.s.a. stanowi, iż sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Art. 365 § 1 kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) określa zasadniczy skutek prawomocnego orzeczenia, jakim jest związanie nim określonych podmiotów. Ze związania tego wynika konieczność uwzględnienia faktu istnienia konkretnego orzeczenia regulującego konkretną sprawę.

Moc wiążąca wyroku dotyczy związania treścią jego sentencji, a nie uzasadnienia, co niejednokrotnie podkreślał już Sąd Najwyższy. Jak wskazał ten Sąd w jednym ze swych orzeczeń, przesądzenie prawomocnym wyrokiem kwestii o charakterze prejudycjalnym dla później toczącej się sprawy oznacza, że w tym drugim postępowaniu kwestia ta nie może być już badana¹².

Związanie prawomocnym wyrokiem dotyczy ponadto sądu, który wydał to orzeczenie, jak i innych sądów oraz organów państwowych i organów administracji publicznej. W konsekwencji wszystkie wymienione jednostki muszą liczyć się z wydanym orzeczeniem, nie mogą go zmieniać ani podejmować działań nieuwzględniających faktu jego wydania¹³.

Postanowieniem z dnia 28 czerwca 1993 roku Sąd Rejonowy w Gryficach w sprawie o sygn. akt (…), stwierdził nabycie spadku po zmarłym M.R. W orzeczeniu tym Sąd wskazał, że udział w gospodarstwie rolnym po zmarłym nabyły wprost M.R., A.S. i D.F. Orzeczenie to jest prawomocne i wykonalne. Postanowienie to zostało przedłożone jako dowód w postępowaniu administracyjnym.

Uwzględniając powyższe należy stwierdzić, iż Wojewódzki Sąd Administracyjny naruszył przepisy art. 133 § 1 w zw. z art.134 § 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 2 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w zw. z art. 365 § 1 kpc – poprzez nieuwzględnienie treści rozstrzygnięcia zawartego w sentencji prawomocnego orzeczenia – postanowienia Sądu Rejonowego w Gryficach z dnia 28 czerwca 1993 roku, a w konsekwencji niestwierdzenie nieważności decyzji z dnia 2 grudnia 1980 roku.

Związanie się bowiem przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie rozstrzygnięciem zawartym w treści tego orzeczenia mogło prowadzić jedynie do wniosku, iż w dacie przekazania przez M.R. gospodarstwa rolnego na rzecz Państwa w zamian za rentę, tj. w dniu 2 grudnia 1980 roku, M.R. nie była jedyną właścicielką przedmiotowego gospodarstwa.

Uchybienie to ma tak istotne znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, iż winno skutkować uchyleniem wydanego orzeczenia i przekazaniem sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Analizując powyższe, należy dojść do wniosku, iż Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie oddalił skargę pomimo tego, iż organ administracji dopuścił się rażącego naruszenia prawa i istniały podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji.

Mając na uwadze powyższe argumenty, wnoszę jak na wstępie.

 

 

 

adwokat Tomasz Grzybkowski

Załączniki:
1. oryginał pełnomocnictwa wraz z dowodem uiszczenia opłaty,

2. opłata sądowa w kwocie 100,00 złotych – dowód przelewu,

3. dwa odpisy skargi.

 

Przypisy:
¹Zob. S. Rudnicki, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Przepisy o postępowaniu wieczysto księgowym. Komentarz., Warszawa 2004, s. 37.

²H. Ciepła, E. Bałan-Gonciarz, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Komentarz. Wzory wniosków o wpis. Wzory wpisów do księgi wieczystej, Oficyna, 2007, LEX. Por. wyr. SN z dnia 22 września 1997 r., II CKN 730/97, OSP 1998, nr 7-8, poz. 139 z glosą A. Oleszki
³S. Rudnicki, Komentarz do ustawy o księgach wieczystych i hipotece, Warszawa 2000, s. 30.

⁴Tak SN w orzeczeniu z dnia 17 czerwca 1960 roku, III CR 328/60, OSPiKA 1961, poz. 162) oraz orzeczeniu SN z dnia 5 kwietnia 2006, IV CSK 177/05, LEX nr 301835.

⁵III CKN 179/99, Lex nr 51805.

⁶J.P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2006, s. 291.
⁷Tamże. Por. np. wyr. NSA z 27 lipca 2004 r., OSK 628/04 (niepubl.).

⁸T. Woś, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LexPolonica.

⁹M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Zakamycze 2000, s. 141. Zob. też R. Kędziora, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, s.64 i n.

¹⁰Wyroku SN z dnia 23 listopada 1994 roku, III ARN 55/94, LexPolonica nr 298366.

¹¹Wyrok NSA z dnia 2 grudnia 1997 roku, III SA 758/96, LexPolonica nr 341464.

¹²Wyrok SN z dnia 12 lipca 2002 roku, V CKN 1110/2000, niepublik.

¹³T. Ereciński, J. Gudowski, M. Jędrzejewska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2007 roku, s. 78.

 

 

Materiał archiwalny oparty o przepisy prawa obowiązujące w dniu jego sporządzenia. Adwokacka Spółka Partnerska Grzybkowski Guzek Jackowski nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywane treści.