Czy ojciec dziecka może „uciec” od obowiązku alimentacyjnego?
Poznań, dnia _________ roku
APELACJA
w sprawie:
................. c/a ........................
Sygn. akt RC .../02
Wartość przedmiotu zaskarżenia:
000.000,00 złotych
II Wydział Cywilno-Odwoławczy
Sądu Okręgowego
w P O Z N A N I U
za pośrednictwem:
III Wydział6u Rodzinnego i Nieletnich
Sądu Rejonowego w Trzciance
ul. ppłk. Orłowskiego 1
64-700 Czarnków
W imieniu powodów, z powołaniem się na pełnomocnictwo w aktach sprawy, wnoszę:
apelację
od wyroku Sądu Rejonowego w Trzciance z dnia … roku, sygn. akt …
Wyrok ten zaskarżam w części oddalającej powództwo, tj. w pkt. 5 wyroku i wnoszę o:
zmianę wyroku w zaskarżonej części i zasądzenie:
a) od pozwanego na rzecz małoletniego powoda, w miejsce kwot zasądzonych od pozwanego na rzecz powoda tytułem alimentów za okres od dnia 1 października 2003 roku począwszy:
- 0.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności od dnia 15 października 2003 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności od dnia 15 listopada 2003 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności od dnia 15 grudnia 2003 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności od dnia 15 stycznia 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności od dnia 15 lutego 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności od dnia 15 marca 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności od dnia 15 kwietnia 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności od dnia 15 maja 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności od dnia 15 czerwca 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności od dnia 15 lipca 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności od dnia 15 sierpnia 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności od dnia 15 września 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności od dnia 15 października 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności od dnia 15 listopada 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności od dnia 15 grudnia 2004 roku do dnia zapłaty,
- renty alimentacyjnej w kwocie po 0.000,00 złotych miesięcznie, przy czym alimenty te mają być płatne, z góry do dnia 15-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, od dnia 1 stycznia 2005 roku począwszy,
do rąk powódki ................. - matki małoletniego powoda,
- kwoty 00.000 zł. tytułem renty alimentacyjnej za okres od 1 stycznia 1996 roku do dnia 30 września 2000 roku, wraz z odsetkami ustawowymi od kwot:
· 000 zł. od dnia 1 lutego 1996 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 marca 1996 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 kwietnia 1996 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 maja 1996 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 czerwca 1996 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 lipca 1996 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 sierpnia 1996 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 września 1996 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 października 1996 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 listopada 1996 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 grudnia 1996 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 stycznia 1997 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 lutego 1997 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 marca 1997 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 kwietnia 1997 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 maja 1997 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 czerwca 1997 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 lipca 1997 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 sierpnia 1997 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 września 1997 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 października 1997 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 listopada 1997 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 grudnia 1997 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 stycznia 1998 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 lutego 1998 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 marca 1998 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 kwietnia 1998 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 maja 1998 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 czerwca 1998 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 lipca 1998 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 sierpnia 1998 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 września 1998 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 października 1998 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 listopada 1998 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 grudnia 1998 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 lutego 1999 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 marca 1999 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 kwietnia 1999 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 maja 1999 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 czerwca 1999 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 lipca 1999 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 sierpnia 1999 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 września 1999 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 października 1999 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 listopada 1999 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 grudnia 1999 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 stycznia 2000 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 lutego 2000 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 marca 2000 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 kwietnia 2000 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 maja 2000 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 czerwca 2000 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 lipca 2000 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 sierpnia 2000 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 września 2000 roku do dnia zapłaty,
· 000 zł. od dnia 1 października 2000 roku do dnia zapłaty,
b) zasądzenie dodatkowo, poza kwotami zasądzonymi w pkt. 4 zaskarżonego wyroku i pkt. a) apelacji powyżej, odsetek ustawowych za opóźnienie w płatności kwoty 00.00,00 złotych (kwoty alimentów zasądzonych za okres od dnia 5 grudnia 1999 roku do dnia 30 września 2003 roku) od dnia 7 października 2003 roku do dnia zapłaty,
c) zasądzenie dodatkowo, poza kwotami zasądzonymi w pkt. 4 zaskarżonego wyroku i pkt. a) oraz b) apelacji powyżej, od pozwanego na rzecz powódki ..................... kwot:
- 0.000 zł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, tytułem pokrycia wydatków związanych z ciążą i porodem,
- 0.000 zł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 7 października 2003 roku do dnia zapłaty, tytułem kosztów trzymiesięcznego utrzymania powódki – matki dziecka w okresie porodu,
- 00.000 zł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 7 października 2003 roku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu połowy kosztów poniesionych przez powódkę jako matkę małoletniego powoda, na jego alimentację w okresie od dnia 7 października 2000 roku do dnia 7 października 2003 roku,
ewentualnie o:
I. zmianę zaskarżonego wyroku w części oddalającej powództwo o odsetki za opóźnienie w płatności kwot zasądzonych w pkt. 4 wyroku i zasądzenie dodatkowo od pozwanego na rzecz powoda ................... odsetek ustawowych za opóźnienie w płatności kwot:
- 00.00,00 złotych od dnia 7 października 2003 roku do dnia zapłaty,
- 000,00 złotych od dnia 16 listopada 2003 roku do dnia zapłaty,
- 000,00 złotych od dnia 16 grudnia 2003 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych od dnia 15 stycznia 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych od dnia 15 lutego 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych od dnia 15 marca 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych od dnia 15 kwietnia 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych od dnia 15 maja 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych od dnia 15 czerwca 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych od dnia 15 lipca 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych od dnia 15 sierpnia 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych od dnia 15 września 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych od dnia 15 października 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych od dnia 15 listopada 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych od dnia 15 grudnia 2004 roku do dnia zapłaty,
- 0.000,00 złotych od dnia 15 stycznia 2005 roku do dnia zapłaty,
II. uchylenie zaskarżonego wyroku w pozostałej części zaskarżonej przez powodów i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Trzciance do ponownego rozpoznania,
ewentualnie o:
uchylenie wyroku w całej zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Trzciance do ponownego rozpoznania.
Ponadto wnoszę o:
zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania w tym zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych,
ewentualnie, w przypadku nieuchylenia przez Sąd Okręgowy wyroku Sądu Rejonowego, wnoszę o:
I. przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków:
- .................., ul. .............. 000, 00-000 ..............,
- ................, ul. .................000, 00-000 ..................,
- ................., ul. .............., 00-000 ....................,
na okoliczność, iż pozwany dowiedział się, iż powódka jest w ciąży już podczas jej ciąży, wielokrotnie przyznawał, iż jest ojcem dziecka oraz uznawał roszczenia powódki, przerywając bieg przedawnienia roszczeń alimentacyjnych,
- ................., .......... Sp. z o.o., ul. ............... 00, ................., 00-000 ......................
na okoliczność przyczyn rozwiązania umowy o pracę przez spółkę ................ Sp. z o.o. z pozwanym, a w szczególności na okoliczność, iż oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę zostało sporządzone dla pozoru,
- ................., Prezesa Zarządu ............ Sp. z o.o., ul. ............. 00, 00-000 ...............
na okoliczność konkretnych i rzeczywistych przyczyn, dla których nie została zawarta umowa o pracę z pozwanym, a w szczególności na okoliczność, iż umowa ta nie została zawarta na prośbę pozwanego,
II. zwrócenie się do Urzędu Pracy w Krakowie z zapytaniem, czy Urząd dysponuje ofertami pracy dla ekonomisty, ewentualnie na jakim stanowisku i za jakim wynagrodzeniem, na okoliczność, iż pozwany nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości zarobkowych i ma możliwość podjęcia dobrze płatnej pracy.
III. przesłuchanie stron na okoliczności wskazane w pkt. I i II powyżej.
Zaskarżonemu wyrokowi zarzucam:
I. obrazę prawa materialnego – art. 481 kc, poprzez jego niezastosowanie i nieorzeczenie odsetek za opóźnienie w płatności rat alimentacyjnych, o których mowa w pkt. 4 wyroku Sądu Rejonowego,
II. obrazę prawa materialnego – art. 133 § 1 kro i art. 135 § 1 kro, poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, iż kwoty:
- 000,00 złotych miesięcznie za okres od dnia 5 grudnia 1999 roku do dnia 31 grudnia 2000 roku,
- 000,00 złotych miesięcznie za okres od dnia 1 stycznia 2001 roku do dnia 24 listopada 2003 roku,
- 0.000,00 złotych miesięcznie za okres od dnia 25 listopada 2004 roku do dnia 31 grudnia 2004 roku,
- 000,00 złotych miesięcznie za okres od dnia 1 stycznia 2005 roku,
są adekwatne do możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego oraz uwzględniają potrzeby małoletniego powoda,
III. obrazę prawa materialnego – art. 137 kro i 141 § 2 kro w zw. z art. 123 § 1 pkt 2 kc oraz art. 5 kc, poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i błędne ustalenie, iż roszczenia powodów o:
- zasądzenie alimentów za okres od 1 stycznia 1996 roku do dnia 5 grudnia 1999 roku,
- zasądzenie kwoty tytułem pokrycia wydatków związanych z ciążą i porodem,
- zasądzenie kwoty tytułem kosztów trzymiesięcznego utrzymania powódki – matki dziecka w okresie porodu,
uległy przedawnieniu, w sytuacji, gdy bieg terminu przedawnienia został przerwany przez uznanie roszczenia przez pozwanego, a nadto zgłoszenie zarzutu przedawnienia jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,
IV. obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy - art. 227 kpc w zw. z art. 233 § 1 kpc, art. 321 § 1 kpc oraz art. 328 § 2 kpc, poprzez nierozstrzygnięcie w przedmiocie żądania powódki o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 00.000,00 złotych tytułem zwrotu połowy kosztów poniesionych przez powódkę, jako matkę małoletniego powoda na jego alimentację w okresie trzech lat przed dniem wniesienia pisma złożonego w Sądzie na rozprawie w dniu 7 października 2003 roku wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 7 października 2003 roku do dnia zapłaty, a w konsekwencji nieorzeczenie o całym żądaniu pozwu,
V. obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy - art. 227, art. 233 § 1 oraz art. 328 § 2 kpc, poprzez oparcie orzeczenia na niepełnym materiale dowodowym, a w szczególności poprzez niepoczynienie żadnych ustaleń w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, w tym:
- nieustalenie uzasadnionych potrzeb małoletniego powoda oraz możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego,
- nierozważenie żadnych okoliczności podniesionych przez stronę powodową w przedmiocie przerwania biegu przedawnienia roszczeń alimentacyjnych powoda za okres od 1 stycznia 1996 roku do dnia 30 września 2000 roku oraz roszczeń powódki w przedmiocie wydatków związanych z ciążą i porodem oraz utrzymaniem powódki w okresie porodu,
- nierozważenie żadnych okoliczności podniesionych przez stronę powodową w przedmiocie niezgodności podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia z zasadami współżycia społecznego,
- nierozważenie żadnych okoliczności podniesionych przez stronę powodową – iż pozwany dopuścił do rozwiązania wysoko płatnej pracy oraz nie dochodził zawarcia innej wysoko płatnej pracy, pozostając osobą bezrobotną, a w konsekwencji, bez ważnego powodu zrzekł się zatrudnienia.
VI. obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy - art. 217 § 1 i 2 w zw. z art. 227 kpc w zw. z art. 233 § 1 kpc, poprzez pominięcie i nierozpoznanie wniosków dowodowych powodów o przesłuchanie świadków ...................., ............... oraz ..............., mimo, iż okoliczności, których dotyczyły wnioski miały istotny charakter dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a ustalenia Sądu w tym przedmiocie były sprzeczne z twierdzeniami strony powodowej,
VII. obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy - art. 217 § 1 i 2 w zw. z art. 227 kpc w zw. z art. 233 § 1 kpc, poprzez oddalenie wniosku strony powodów o przesłuchanie świadków .................... i ...................., mimo, iż okoliczności, których dotyczyły wnioski miały istotny charakter dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a w szczególności ustalenia, czy pozwany bez ważnego powodu zrzekł się zatrudnienia, a ustalenia Sądu w tym przedmiocie były sprzeczne z twierdzeniami strony powodowej,
VIII. obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy - art. 227 kpc w zw. z art. 233 § 1 kpc, poprzez oddalenie wniosku strony powodowej o zwrócenie się do Urzędu Pracy w Krakowie z zapytaniem, czy Urząd dysponuje ofertami pracy dla ekonomisty, ewentualnie na jakim stanowisku i za jakim wynagrodzeniem, mimo, iż okoliczności, których dotyczył wniosek miały istotny charakter dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a w szczególności do ustalenia rzeczywistych możliwości zarobkowych pozwanego, a ustalenia Sądu w tym przedmiocie były sprzeczne z twierdzeniami strony powodowej,
IX. obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy - art. 228 § 2 kpc, poprzez wskazanie, iż wiadomym z urzędu Sądowi jest okoliczność, iż Powiatowy Urząd Pracy w Czarnkowie w 2004 roku dysponował ofertami pracy dla kobiet w wieku powódki bez kwalifikacji, w sytuacji, gdy Sąd Rejonowy nie zwrócił stronom uwagi na tę okoliczność w toku postępowania.
Uzasadnienie
I.
Zaskarżony wyrok narusza przepisy prawa materialnego oraz przepisy postępowania w sposób rażący.
Sąd Rejonowy niemal nie przeprowadził postępowania dowodowego w tej sprawie, nie odniósł się do znacznej części wniosków dowodowych zgłoszonych przez stronę powodową, a całkowicie niezasadnie oddalił pozostałe wnioski dowodowe.
Sąd Rejonowy w Czarnkowie nie orzekł, co do części roszczeń zgłoszonych przez stronę powodową. W szczególności w ogóle nie rozważył zasadności:
- roszczenia o zapłatę odsetek od zasądzonej części alimentów,
- roszczenia o zapłatę przez pozwanego na rzecz powódki ....................... kwoty 00.000,00 złotych tytułem zwrotu połowy kosztów poniesionych przez powódkę, jako matkę małoletniego powoda na jego alimentację za okres od dnia 7 października 2000 roku do dnia 7 października 2003 roku wraz z należnymi odsetkami.
Sąd nie rozważył również szeregu istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności podniesionych przez stronę powodową:
- nie ustalił uzasadnionych potrzeb małoletniego powoda oraz możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego,
- nie rozważył kwestii ewentualnego przerwania biegu przedawnienia roszczeń alimentacyjnych powoda w stosunku do pozwanego za okres od 1 stycznia 1996 roku do dnia 30 września 2000 roku,
- nie rozważył kwestii ewentualnego przerwania biegu przedawnienia roszczeń powódki w przedmiocie wydatków związanych z ciążą i porodem oraz utrzymaniem powódki w okresie porodu,
- nie rozważył ewentualnej niezgodności podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia z zasadami współżycia społecznego,
- nie rozważył, czy pozwany dopuścił do rozwiązania wysoko płatnej pracy oraz nie dochodził zawarcia innej wysoko płatnej pracy, pozostając osobą bezrobotną, a w konsekwencji, bez ważnego powodu zrzekł się zatrudnienia.
W konsekwencji uznać należy, iż wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, a Sąd Rejonowy w Czarnkowie nie rozpoznał istoty szeregu roszczeń zgłoszonych przez stronę powodową.
W niniejszej sprawie oczywiście zasadne jest jedynie roszczenie o zasądzenie odsetek za opóźnienie w płatności zasądzonej przez Sąd części alimentów wskazanych w pkt. 4 zaskarżonego wyroku. W tej części wyrok może być zmieniony przez Sąd Okręgowy w Poznaniu. W pozostałym zakresie, w zaskarżonej części, wyrok Sądu Rejonowego winien zostać uchylony i przekazany Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
II.
Sąd Rejonowy w Czarnkowie dopuścił się obrazy prawa materialnego – art. 481 kc poprzez jego niezastosowanie i nieorzeczenie odsetek za opóźnienie w płatności przez pozwanego rat alimentacyjnych, o których mowa w pkt. 4 wyroku Sądu Rejonowego. Zgodnie z art. 481 kc, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia zawsze w przypadku, gdy dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego.
Powód zgłosił roszczenia alimentacyjne zasądzone przez Sąd Rejonowy w Czarnkowie na rozprawie w dniu 7 października 2003 roku.
W pkt. 4 wyroku Sąd zasądził od pozwanego na rzecz małoletniego powoda rentę alimentacyjną za okres od dnia 5 grudnia 1999 roku. W dniu zgłoszenia roszczeń alimentacyjnych, tj. w dniu 7 października 2003 roku, zadłużenie pozwanego w stosunku do powoda z tego tytułu wynosiło 00.000,00 złotych. Odsetki za opóźnienie w płatności tej kwoty należne są zatem od dnia 7 października 2003 roku do dnia zapłaty.
W pkt. 4 wyroku Sąd Rejonowy w Czarnkowie ustalił, iż termin płatności poszczególnych rat alimentacyjnych to 15 dzień każdego miesiąca kalendarzowego. W związku z powyższym pozwany był zobowiązany do zapłaty należnych części zasądzonych alimentów:
- 000,00 złotych do dnia 16 listopada 2003 roku,
- 000,00 złotych do dnia 16 grudnia 2003 roku,
- 0.000,00 złotych do dnia 15 stycznia 2004 roku,
- 0.000,00 złotych do dnia 15 lutego 2004 roku,
- 0.000,00 złotych do dnia 15 marca 2004 roku,
- 0.000,00 złotych do dnia 15 kwietnia 2004 roku,
- 0.000,00 złotych do dnia 15 maja 2004 roku,
- 0.000,00 złotych do dnia 15 czerwca 2004 roku,
- 0.000,00 złotych do dnia 15 lipca 2004 roku,
- 0.000,00 złotych do dnia 15 sierpnia 2004 roku,
- 0.000,00 złotych do dnia 15 września 2004 roku,
- 0.000,00 złotych do dnia 15 października 2004 roku,
- 0.000,00 złotych do dnia 15 listopada 2004 roku,
- 0.000,00 złotych do dnia 15 grudnia 2004 roku,
- 0.000,00 złotych do dnia 15 stycznia 2005 roku.
Pozwany nie uiścił tych kwot w wyżej wskazanych terminach. W związku z powyższym winien on zapłacić odsetki za opóźnienie w płatności.
Nie zasądzając odsetek za opóźnienie w płatności Sąd Rejonowy w Czarnkowie rażąco naruszył art. 481 kc.
W tej części wyrok winien zostać zmieniony jak w petitum apelacji.
III.
Sąd Rejonowy orzekający w niniejszej sprawie rażąco naruszył art. 133 § 1 kro i art. 135 § 1 kro przyjmując, iż zasądzone w pkt. 4 wyroku kwoty są adekwatne do możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego oraz uwzględniają uzasadnione potrzeby małoletniego powoda.
A/
Zgodnie z art. 128 i 133 § 1 kro pozwany, jako ojciec małoletniego powoda, jest zobowiązany do alimentacji na jego rzecz. Na podstawie art. 135 § 1 kro zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Jak wskazuje utrwalony pogląd orzecznictwa Sądu Najwyższego, „pojęcia „usprawiedliwionych potrzeb” nie można jednoznacznie zdefiniować, ponieważ nie ma jednego stałego kryterium odniesienia. Rodzaj i rozmiar tych potrzeb jest uzależniony od cech osoby uprawnionej oraz od splotu okoliczności natury społecznej i gospodarczej, w których osoba uprawniona się znajduje (…) Zakres obowiązku alimentacyjnego wyznaczać będą poszczególne sytuacje uprawnionego i zobowiązanego, konkretne warunki społeczne i ekonomiczne oraz cele i funkcje obowiązku alimentacyjnego”1.
Zakres potrzeb dziecka wyznacza treść art. 96 kro, według którego rodzice zobowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie – odpowiednio do jego uzdolnień – do pracy dla dobra społeczeństwa. Stosownie do tej dyrektywy rodzice w zależności od swych możliwości obowiązani są zapewnić dziecku środki do zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych (wyżywienia, mieszkania, odzieży, higieny osobistej, leczenia w razie choroby), duchowych (kulturalnych), wychowania (kształcenia ogólnego i zawodowego), dostarczania rozrywek i wypoczynku2. Dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami i to zarówno wtedy, gdy żyją z nimi wspólnie, jak i wtedy, gdy żyją oddzielnie. Rodzice powinni zapewnić dziecku warunki materialne odpowiadające tym, w jakich żyją sami3.
B/
Powódka złożyła do akt sprawy dokument – wykaz uzasadnionych potrzeb małoletniego powoda. Wykaz określa jego potrzeby fizyczne, duchowe, wychowania, dostarczania rozrywek i wypoczynku, zarówno krótkookresowe, średniookresowe oraz koszty ponoszone na dziecko w dłuższym okresie czasu. Z wykazu wynika, iż średnia miesięczna wysokość wydatków poniesionych na potrzeby ........................ wynosi 0.000,00 złotych.
Dowód: wykaz usprawiedliwionych potrzeb dziecka – w aktach sprawy.
Rozstrzygając niniejszą sprawę Sąd wskazał, iż uznał za wiarygodne dokumenty uwzględniające stan majątkowy i rodzinny stron (uzasadnienie s. 10). W konsekwencji wskazać należy, iż Sąd uznał za wiarygodny również wykaz usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda. W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy w żaden sposób nie poddał go wątpliwości czy krytyce.
Należy uznać, iż Sąd podzielił stanowisko strony powodowej, iż wykaz w sposób rzeczywisty i prawdziwy wskazuje zakres uzasadnionych potrzeb małoletniego.
C/
W myśl art. 135 § 1 kro zakres obowiązku alimentacyjnego wyznaczają również zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego, tj. wszelkie zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane z majątku zobowiązanego, ale i te zarobki i dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych4. Jak podkreśla doktryna możliwości zarobkowe zobowiązanego obejmują także wysokość zarobków, które zobowiązany jest w stanie uzyskać, lecz nie osiąga ich z przyczyn niezasługujących na usprawiedliwienie5.
Pozwany był zatrudniony na stanowisku kierowniczym w dużym przedsiębiorstwie. Jego zarobki wynosiły ok. 00.000,00 złotych miesięcznie. Pozwany utracił pracę. Utrata ta nie może zostać jednak wzięta pod uwagę przez Sąd.
1/
W myśl art. 136 kro, jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty, albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych.
Na tle art. 136 kro orzecznictwo podkreśla, iż przepis ten ukierunkowany jest na ochronę usprawiedliwionego interesu osoby uprawnionej do otrzymania alimentów. „Ostrze przepisu art. 136 kro wymierzone zostało przeciwko osobom, które naruszają obowiązki rodzinne przez podjęcie zobowiązań służących utrudnieniu realizacji powinności dostarczania rodzinie środków utrzymania”6. Ocena czy powód jest ważny w rozumieniu art. 136 kro zależy od tego czy przyczyna zmiany lub zaniechania zatrudnienia sama przez się lub w powiązaniu z innymi okolicznościami usprawiedliwia zmniejszenie zakresu obowiązku alimentacyjnego. Ważnym powodem jest np. utrata sił, kwalifikacji, zdolności do zajmowanego dotychczas stanowiska lub dotychczasowego sposobu zarobkowania. Nie będą natomiast ważnym powodem przejściowe trudności lub nawet trwałe, jeżeli nie powodują poważnej szkody w osobistych dobrach zobowiązanego7. Jako przykłady niedopuszczalnej zmiany zatrudnienia doktryna wskazuje dopuszczenie do rozwiązania umowy o pracę ze swej winy lub podjęcie pracy gorzej płatnej8.
2/
Z dowodów zebranych w sprawie wynika, iż przyczyną rozwiązania umowy z pozwanym przez ......... .......... Sp. z o.o. było nienależyte wykonywanie przez pozwanego obowiązków służbowych.
Dowód: 1. zeznania świadka ....................................,
2. oświadczenie z dnia 18 marca 2004 roku – w aktach sprawy.
Pozwany dopuścił do rozwiązania wysoko płatnej pracy wskutek własnych zaniedbań. Jego działanie musi być uznane za zmianę zatrudnienia na mniej zyskowne bez ważnego powodu w rozumieniu art. 136 kro, a zmiana ta nie powinna być uwzględniona przez Sąd.
3/
Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę z pozwanym wskazuje, że rozwiązanie nastąpiło z przyczyn nienależytego wykonywania umowy przez pozwanego. Pozwany nie odwołał się do Sądu pracy i nie zakwestionował tej okoliczności.
W niniejszej sprawie to pozwany nie dochował należytej staranności, nie wykonywał należycie pracy i w sposób zawiniony utracił pracę. Dlatego też, nawet w sytuacji, gdyby zarobki pozwanego uległy znacznemu zmniejszeniu z tego powodu, Sąd nie powinien brać pod uwagę tej okoliczności, gdyż możliwości zarobkowe pozwanego przy zachowaniu należytej staranności nie uległy zmianie.
4/
Jako przyczynę rozwiązania umowy pracodawca wskazał „nienależyte wykonywanie obowiązków służbowych” przez pozwanego.
Jak stanowi art. 30 § 4 Kodeksu pracy oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno wskazywać przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. Na tle zasadności wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony ukształtował się w orzecznictwie niekwestionowany pogląd, iż przyczyna wypowiedzenia powinna być konkretna.
Zauważyć należy, iż konkretność przyczyny wymaga jej sprecyzowania. Nie wystarczy ogólnikowy zwrot lub powtórzenie wyrażeń ustawowych, jeżeli nie jest połączone z wykazaniem konkretnych okoliczności, które taki ogólny wniosek uzasadniają9.
Sąd Najwyższy podkreśla, iż „w piśmiennictwie wyrażony jest na ogół pogląd, że przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie powinna być opisana w sposób konkretny, a jednocześnie musi być zgodna z rzeczywistym stanem rzeczy. Przedstawiciele doktryny piszą np., że przyczyny powinny być podane w sposób skonkretyzowany (…) nie ograniczający się do przytoczenia ogólnikowego zwrotu albo do powtórzenia wyrażeń ustawowych, dopiero bowiem skonkretyzowanie przyczyny umożliwia jej sprawdzenie i ocenę, a w następstwie zajęcie przez zainteresowanych stanowiska w przedmiocie zamierzonego rozwiązania umowy o pracę”10. Naruszenie art. 30 § 4 KP ma miejsce wówczas, gdy pracodawca nie wskazuje w ogóle przyczyny rozwiązania umowy, bądź gdy wskazana przez niego przyczyna jest niedostatecznie konkretna11.
Jak wskazuje Sąd Najwyższy „podanie w piśmie wypowiadającym pracownikowi umowę o pracę zarzutu niewłaściwego wywiązywania się z obowiązków nie jest wystarczającym wskazaniem przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę”12.
W oświadczeniu o wypowiedzeniu pozwanemu umowy o pracę jako przyczynę podano „nienależyte wykonywanie obowiązków służbowych” przez pozwanego. Taka przyczyna z pewnością nie spełnia wymogów określonych w art. 30 kp i uzasadnia odwołanie się do Sądu.
Chcąc zachować należytą staranność, a w szczególności zapewnić dziecku równą stopę życiową i zabezpieczyć jego usprawiedliwione potrzeby, będąc reprezentowanym przez fachowego pełnomocnika, pozwany powinien w takiej sytuacji odwołać się do Sądu. Nie czyniąc tego również nie dochował wymaganej od niego staranności.
Wobec powyższego ewentualne zmniejszenie się dochodów pozwanego wynikłe z utraty pracy u obecnego pracodawcy musi być jednoznacznie ocenione jako zawinione przez pozwanego. Tym samym nie może prowadzić do wniosku, iż zmianie uległy możliwości zarobkowe pozwanego.
5/
Pozwany w chwili obecnej jest osobą bezrobotną. Na podstawie umowy przedwstępnej był uprawniony do zawarcia umowy o pracę ze spółką ........... Sp. z o.o. Umowa ta nie została zawarta, gdyż spółka .............. jednostronnie uchyliła się od jej zawarcia.
Dowód: pismo z dnia 19 listopada 2004 roku – w aktach sprawy.
Umowa przedwstępna o pracę z dnia 19 lipca 2004 roku zawierała wszystkie istotne elementy umowy o pracę. Umowa ta czyniła również zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy o pracę.
Stosownie zatem do treści art. 389 i 390 kc, w przypadku uchylenia się spółki ............ od zawarcia umowy o pracę, pozwanemu przysługują roszczenia o zawarcie przyrzeczonej umowy o pracę oraz o odszkodowanie.
Pozwany nie dochodził od spółki ............. żadnych roszczeń, zwalniając ją z obowiązku zawarcia umowy o pracę i wypłaty odszkodowania. Tym samym nie zachował należytej staranności celem zapewnienia swojemu synowi równej stopy życiowej.
Wobec powyższego należy uznać, iż możliwości majątkowe i zarobkowe pozwanego nie uległy zmianie. Zmianie uległy jedynie bieżące przychody pozwanego, i to z przyczyn leżących po jego stronie.
6/
Z dowodów zgromadzonych w aktach sprawy – ofert pracy Grodzkiego Urzędu Pracy w … oraz wydruków ze stron internetowych, wynika jednoznacznie, iż jest wiele ofert pracy dla osoby o kwalifikacjach pozwanego. Pozwany nie zainteresował się tymi ofertami, pozostając nadal osobą bezrobotną.
Pozwany nie wykorzystuje zatem wszystkich swoich możliwości zarobkowych. Są one znacznie wyższe niż rzeczywisty dochód pozwanego.
Z uwagi na te wszystkie argumenty, uznać należy, iż zarówno uzasadnione potrzeby powoda, jak i majątkowe i zarobkowe możliwości pozwanego wskazują, iż zasądzone alimenty winny znacznie przewyższać kwoty zasądzone w pkt. 4 wyroku i uzasadniają zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz syna ................... alimentów w wysokości 0.000 zł. miesięcznie.
IV.
Sąd Rejonowy w … niezasadnie uznał, iż roszczenia powodów o:
- zasądzenie alimentów za okres od 1 stycznia 1996 roku do dnia 5 grudnia 1999 roku,
- zasądzenie kwoty tytułem pokrycia wydatków związanych z ciążą i porodem,
- zasądzenie kwoty tytułem kosztów trzymiesięcznego utrzymania powódki – matki dziecka w okresie porodu,
uległy przedawnieniu.
A/
Po narodzeniu ......................., pozwany dwukrotnie, gdy powód miał 3 oraz 5 lat przyznawał się do jego ojcostwa, prosząc jednocześnie powódkę o nieujawnianie tego faktu z uwagi na to, że jego ujawnienie skomplikuje jego sytuację rodzinną.
Dowód: 1. przesłuchanie świadków:
- .......................,
- .......................,
- .......................,
adresy – jak w petitum apelacji,
2. przesłuchanie stron.
Jednocześnie pozwany uznawał przysługujące ............................... roszczenia o świadczenia alimentacyjne wraz z należnymi mu odsetkami za opóźnienie w płatności.
Dowód: 1. przesłuchanie świadków:
- .....................,
- ......................,
- ......................,
adresy – jak w petitum apelacji,
2. przesłuchanie stron.
Stosownie zatem do treści art. 137 kro w zw. z art. 123 § 1 pkt. 2 kc bieg przedawnienia uległ przerwaniu wskutek uznania roszczeń przez pozwanego.
B/
Niezależnie od powyższego, podniesienie zarzutu przedawnienia przez pozwanego było nadużyciem prawa, naruszającym art. 5 kc.
Pogląd o dopuszczalności nieuwzględnienia upływu przedawnienia w oparciu o art. 5 kc znajduje potwierdzenie zarówno w orzecznictwie sądowym, jak i doktrynie prawa. W ten sposób wypowiadał się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 marca 1993 roku, w wyroku z dnia 27 czerwca 2001 roku oraz w wyroku z dnia 2 kwietnia 2003 roku13. Stanowisko to zaaprobowało powszechnie również piśmiennictwo prawnicze14. Ocena postępowania zgłaszającego zarzut przedawnienia następuje ze względu na skutki, jakie zachowanie to (zgłoszenie zarzutu przedawnienia) wywołuje dla dotkniętego nadużyciem prawa. Konieczne jest wystąpienie skutków, których pogodzenie z zasadami współżycia społecznego jest niemożliwe15.
Rozważając, czy podniesienie przez pozwanego zarzutu przedawnienia stanowi nadużycie prawa należy przede wszystkim rozważyć i wziąć pod uwagę:
- przepisy wyższego rzędu, w szczególności normy konstytucyjne oraz normy wynikające z ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych,
- charakter dochodzonych roszczeń i skutki uwzględnienia zarzutu przedawnienia dla tych roszczeń,
- zachowanie osoby podnoszącej zarzut przedawnienia.
1/
Interpretując przepisy Kodeksu cywilnego należy mieć na względzie przede wszystkim normy konstytucyjne oraz normy wynikające z ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych.
Zgodnie z art. 71 Konstytucji państwo w swej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny, a rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych. Zgodnie z ust. 2 tego przepisu matka przed i po urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy władz publicznych.
W myśl art. 23 i 24 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i ma prawo do ochrony ze strony społeczeństwa i państwa. Każde dziecko ma prawo do środków ochrony, jakich wymaga status małoletniego ze strony rodziny, społeczeństwa i państwa.
Na podstawie art. 10 Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych państwa – strony Paktu uznają, że należy udzielić jak najszerszej ochrony rodzinie. Szczególną opieką należy otoczyć matki w rozsądnym okresie przed i po urodzeniu dziecka, a także podjąć specjalne kroki w celu zapewnienia ochrony i pomocy wszystkim dzieciom.
Konieczność uwzględnienia dobra dziecka jako naczelnej zasady polskiego prawa rodzinnego wynika również z art. 3 Konwencji o prawach dziecka przyjęta przez zgromadzenie ogólne narodów zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. oraz aksjologii kodeksu rodzinnego.
Wymienione przepisy nie zawierają norm samowykonalnych pozwalających na ich bezpośrednie zastosowanie w sprawie. Niemniej każda z nich nakazuje taką interpretację przepisów niższego rzędu, w tym art. 133 i 135 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz 5 kodeksu cywilnego, by zagwarantowane były dobro rodziny, w tym samotnej matki i dobro dziecka. Z całą pewnością w okolicznościach sprawy dobro rodziny, a w szczególności samotnej matki i dziecka, wymagają nieuwzględnienia zarzutu przedawnienia.
2/
Roszczenie alimentacyjne rodzica względem małoletniego ma szczególny charakter i podlega specjalnej regulacji prawnej korzystnej dla dziecka. Dziecko jest osobą niedojrzałą zarówno fizycznie, jak i psychicznie, całkowicie zależną od osób dorosłych, które powinny zapewnić mu wszechstronny rozwój. Jak już wyżej wskazano dziecko ma nadto prawo do życia na równej, lub co najmniej zbliżonej stopie życiowej, co jego rodzice. Zasadą nadto jest wspólne utrzymywanie dziecka przez oboje rodziców.
Przy dokonywaniu oceny, czy następuje nadużycie przez pozwanego jego prawa, należy zwrócić uwagę na szczególny charakter prawa do alimentacji (w tym roszczeń określonych w art. 141 kro) i roszczeń o zapłatę poszczególnych rat alimentacyjnych, zwłaszcza w sytuacji, gdy osobą uprawnioną jest dziecko, albo samotna matka żądająca środków z tytułu ciąży i porodu. Osoby te są osobami szczególnie chronionymi w polskim systemie prawnym, a każde zachowanie się rodzica zmierzające do uniemożliwienia wykonania obowiązku alimentacyjnego, należy uznać za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego16.
Zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwot z tytułu alimentów za lata 1996-2000 oraz wydatków związanych z ciążą i porodem, pozwoliłoby na zbliżenie stopy życiowej gospodarstwa domowego małoletniego powoda ..................... oraz jego ojca – .............. ........... Uwzględnienie zarzutu przedawnienia nie pozwoli na zbliżenie poziomu życiowego dziecka i ojca przez bardzo długi czas.
Uwzględnienie zarzutu przedawnienia doprowadzi do sytuacji, gdy to na matce, kilkakrotnie mniej zamożnej niż ojciec, spoczywał obowiązek utrzymania dziecka przez długi, ponad czteroletni okres, również w czasie, gdy wyłączona była możliwość jej zarobkowania - w okresie ciąży i porodu.
3/
Przy dokonywaniu oceny należy również uwzględnić sposób postępowania pozwanego. Niemal od samego początku wiedział, iż powódka jest w ciąży, wiedział również, że to on jest ojcem poczętego dziecka. Wiedział również o urodzeniu się dziecka i przyznawał wielokrotnie, iż jest ojcem ......................
Dowód: 1. przesłuchanie świadków:
- .....................,
- .....................,
- ......................,
adresy – jak w petitum apelacji,
2. przesłuchanie stron.
Mimo tego nigdy nie przeznaczył on żadnych środków pieniężnych na syna, również w sytuacji, gdy stał się osobą znacznie bardziej zamożną niż matka dziecka. Pozwany był przy tym świadomy sytuacji materialnej powodów, wiedząc, że utrzymują się ze skromnych zarobków powódki, mogąc jedynie liczyć na dobrą wolę jej rodziców i ich pomoc.
Dowód: 1. przesłuchanie świadków:
- .....................,
- ......................,
- ......................,
adresy – jak w petitum apelacji,
2. przesłuchanie stron.
Jednoznacznie negatywnie należy ocenić prośby pozwanego, by powódka nie ujawniała faktu jego ojcostwa. W ocenie powódki mogło to być spowodowane również obawą, iż powódka będzie żądać od niego środków na utrzymanie małoletniego syna, a także środków na pokrycie jej wydatków poniesionych w związku z ciążą i porodem. Wydaje się, że była to pewnego rodzaju gra na zwłokę pozwanego zdającego sobie sprawę, iż po dłuższym okresie czasu powódka nie będzie mogła od niego znacznej części tych kosztów odzyskać.
Powyższe argumenty w sposób jednoznaczny wykazują, że uwzględnienie zarzutu przedawnienia powoduje skutki, które w świetle zasad współżycia społecznego, z uwzględnieniem dobra rodziny i dziecka, są nadużyciem prawa, a tym samym podniesienie przez pozwanego zarzutu przedawnienia stanowi nadużycie prawa sprzeczne z art. 5 kc.
Uwzględnienie przez Sąd Rejonowy zarzutu przedawnienia rażąco narusza art. 137 kro i 141 § 2 kro w zw. z art. 123 § 1 pkt 2 kc oraz art. 5 kc, co uzasadnia uwzględnienie niniejszej apelacji.
V.
Zaskarżony wyrok narusza również art. 233 § 1 w zw. z art. 227 i art. 328 § 2 kpc.
W myśl art. 233 kpc sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Z przepisu tego wynika zasada swobodnej oceny dowodów. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczają trzy czynniki: logiczny, ustawowy i ideologiczny. Czynnik logiczny oznacza, że sąd ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych, stanowiących logiczną całość17. Sąd nie może wyprowadzać z materiału dowodowego wniosków, które z dowodów nie wynikają18. Zgodnie z utrwalonym poglądem orzecznictwa Sądu Najwyższego Sąd narusza zasadę swobodnej oceny dowodów w szczególności poprzez dowolną ocenę zebranego materiału, brak wszechstronnej oceny wszystkich istotnych dowodów albo ich ocenę sprzeczną z zasadami logicznego powiązania wniosków z ustalonym stanem faktycznym19.
Niezależnie od powyższego, w myśl art. 328 § 2 kpc, uzasadnienie wyroku powinno zawierać w szczególności wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które Sąd uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Jak wskazuje Sąd Najwyższy, zarzut naruszenia art. 328 § 2 kpc jest skuteczny, gdy uzasadnienie orzeczenia pozbawione jest elementów określonych tym przepisem20. Jak wskazuje orzecznictwo przepis art. 233 § 1 kpc przy uwzględnieniu treści art. 328 § 2 kpc nakłada na sąd orzekający obowiązek:
- po pierwsze, wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału,
- po drugie, uwzględnienia wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu,
- po trzecie, skonkretyzowania okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności,
- po czwarte, wskazania jednoznacznego kryterium oraz argumentacji pozwalającej – wyższej instancji i skarżącemu – na weryfikację dokonanej oceny w przedmiocie uznania dowodu za wiarygodny bądź też jego zdyskwalifikowanie,
- po piąte, przytoczenia w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia dowodów, na których sąd się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności21.
W toku postępowania strona powodowa podniosła szereg wniosków i okoliczności, które w ogóle nie zostały rozpoznane i rozstrzygnięte przez Sąd Rejonowy w Czarnkowie.
A/
W szczególności Sąd Rejonowy nie ustalił najistotniejszej w postępowaniu alimentacyjnym kwestii – wysokości uzasadnionych potrzeb powoda oraz możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego. Sąd ograniczył się jedynie do ogólnego zacytowania poglądów doktryny i orzecznictwa sformułowanych na tle art. 133 i 135 kro oraz do stwierdzenia, iż „ze względów wskazanych powyżej Sąd orzekł jak w pkt. 4 sentencji oddalając powództwo w pozostałym zakresie (dotyczącym obowiązku alimentacyjnego) – pkt 5 sentencji” (uzasadnienie s. 13).
Takie uzasadnienie uniemożliwia w praktyce kontrolę przedmiotowego wyroku w toku postępowania odwoławczego, a w szczególności kwestionowanie przyjętych przez Sąd Rejonowy kwot odpowiadających określonym potrzebom.
B/
W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy w ogóle nie odniósł się do:
- żądania powódki o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 39.240,00 złotych tytułem zwrotu połowy kosztów poniesionych przez powódkę, jako matkę małoletniego powoda na jego alimentację w okresie trzech lat przed dniem wniesienia pisma złożonego w Sądzie na rozprawie w dniu 7 października 2003 roku wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 7 października 2003 roku do dnia zapłaty,
- okoliczności podniesionych przez stronę powodową w przedmiocie przerwania biegu przedawnienia roszczeń alimentacyjnych powoda za okres od 1 stycznia 1996 roku do dnia 30 września 2000 roku oraz roszczeń powódki w przedmiocie wydatków związanych z ciążą i porodem oraz utrzymaniem powódki w okresie porodu,
- okoliczności podniesionych przez stronę powodową w przedmiocie niezgodności podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia z zasadami współżycia społecznego,
- okoliczności podniesionych przez stronę powodową – iż pozwany dopuścił do rozwiązania wysoko płatnej pracy oraz nie dochodził zawarcia innej wysoko płatnej pracy, pozostając osobą bezrobotną, a w konsekwencji, bez ważnego powodu zrzekł się zatrudnienia.
W konsekwencji Sąd I instancji nie rozpoznał istoty tych roszczeń, naruszając wyżej wskazane przepisy postępowania.
VI.
W toku postępowania Sąd Rejonowy w Czarnkowie rażąco naruszył przepisy postępowania – art. 217 § 1 i 2 w zw. z art. 227 kpc w zw. z art. 233 § 1 kpc. Sąd nie przeprowadził szeregu istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy dowodów.
W myśl art. 217 kpc Sąd pominie środki dowodowe, jeżeli okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione lub jeżeli strona powołuje dowody jedynie dla zwłoki.
Pominięcie dowodu wobec dostatecznego wyjaśnienia okoliczności spornych dopuszczalne jest tylko wówczas, gdy okoliczności, na które dowód został powołany, są wyjaśnione z takim wynikiem, który jest zgodny z twierdzeniami strony powołującej dowód. Tylko wtedy przeprowadzenie dalszych dowodów jest zbędne, skoro zmierzają one do tego samego rezultatu, który już został osiągnięty22. Nie można pominąć dowodów, jeżeli dotychczasowe postępowanie prowadzi do wniosków sprzecznych z przedstawionymi przez stronę zgłaszającą dowód23.
A/
Sąd w ogóle nie odniósł się do wniosku dowodowego strony powodowej o przesłuchanie świadków ..............., ............... oraz ....................... Świadkowie ci mieli zostać przesłuchani na okoliczność tego, iż pozwany wielokrotnie potwierdzał, iż jest ojcem małoletniego powoda, przerywając tym samym bieg przedawnienia roszczeń alimentacyjnych.
Tymczasem w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd uznał, iż roszczenia te uległy przedawnieniu. Ustalenia Sądu są zatem odmienne, od tezy dowodowej, na którą świadkowie mieli zostać przesłuchani.
B/
Sąd Rejonowy bezzasadnie oddalił wnioski dowodowe strony powodowej o przesłuchanie świadków ............... i ................
Świadek ................. miał zostać przesłuchany na okoliczność przyczyn rozwiązania umowy o pracę przez spółkę ............. Sp. z o.o. z pozwanym, a w szczególności na okoliczność, iż oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę zostało sporządzone dla pozoru.
Świadek ................ miał natomiast zostać przesłuchany na okoliczność konkretnych i rzeczywistych przyczyn, dla których nie została zawarta umowa o pracę z pozwanym, a w szczególności na okoliczność, iż umowa ta nie została zawarta na prośbę pozwanego.
Okoliczności te miały istotny charakter dla rozstrzygnięcia sprawy, a w szczególności dla wykazania, iż pozwany celowo dopuścił się do utraty jednego i nie podjął innego zyskownego zatrudnienia, co wyczerpuje hipotezę normy wynikającej z treści art. 136 kro.
Tymczasem w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd uznał, iż spółka ......... rozwiązała z pozwanym umowę za wypowiedzeniem, w normalnym kodeksowym trybie. Sąd uznał nadto, iż spółka ............. nie zawarła z pozwanym umowy z uwagi na sytuację ekonomiczną firmy.
C/
W toku postępowania strona powodowa wniosła o zwrócenie się do Grodzkiego Urzędu Pracy w Krakowie o informację czy Urząd dysponuje ofertami pracy dla ekonomisty, ewentualnie na jakim stanowisku i za jakim wynagrodzeniem. Wniosek dowodowy zmierzał do ustalenia, iż pozwany nie wykorzystuje wszystkich możliwości zarobkowych.
Sąd Rejonowy oddalił wniosek dowodowy opierając się na zapewnieniu strony pozwanej, iż przedłoży wszystkie oferty Grodzkiego Urzędu Pracy w Krakowie wydrukowane z sieci Internet.
Takie działanie również narusza wyżej wskazane przepisy postępowania.
VII.
Rozstrzygając niniejszą sprawę Sąd Rejonowy wskazał, iż wiadomym z urzędu Sądowi jest okoliczność, iż Powiatowy Urząd Pracy w Czarnkowie w 2004 roku dysponował ofertami pracy dla kobiet w wieku powódki bez kwalifikacji. W konsekwencji Sąd uznał, iż również powódka nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości zarobkowych.
Sąd Rejonowy naruszył art. 228 § 2 kpc. W toku postępowania nie zwrócił stronom bowiem uwagi na tę okoliczność.
Tymczasem zgodnie z utrwalonym poglądem orzecznictwa Sądu Najwyższego, powołanie w uzasadnieniu orzeczenia znanych sądowi z urzędu okoliczności, które nie były przedmiotem rozprawy, stanowi pogwałcenie powołanego przepisu mającego mieć wpływ na wyrok sprawy24. Sąd może oprzeć swoje ustalenia na faktach sądowi urzędowo znanych, z którymi zapoznał się on w związku ze swymi czynnościami (np. przy rozpoznawaniu innej sprawy) tylko w takim wypadku, gdy sąd zwrócił na te fakty uwagę stronom na rozprawie w celu umożliwienia stronom zajęcia co do nich stanowiska. Powołanie natomiast tylko w uzasadnieniu orzeczenia znanych sądowi z urzędu okoliczności, które nie były przedmiotem rozprawy, narusza art. 228 § 2 k.p.c. i stanowi uchybienie procesowe, mogące mieć wpływ na wynik sprawy (art. 368 pkt 5 k.p.c.)25.
Wszystkie te uchybienia powodują, iż wyrok nie może ostać się w obrocie prawnym a apelacja jest uzasadniona w całości.
VIII.
Podstawę prawną wniosku o przeprowadzenie dowodów wskazanych w petitum apelacji stanowi norma prawna wynikająca z treści art. 217 kpc w zw. z art. 381 kpc. Potrzeba powołania wyżej wymienionych dowodów powstała w toku postępowania apelacyjnego, gdyż Sąd Rejonowy albo nie rozpoznał w ogóle wniosków dowodowych, albo niezasadnie je oddalił.
Podstawę prawną wniosku o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sadowi Rejonowemu w Czarnkowie do ponownego rozpoznania stanowi norma prawna wynikająca z treści art. 385 § 4 kpc. Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy w zaskarżonej części, a wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.
/adwokat Tomasz Grzybkowski, adwokat Tomasz Guzek/
Załącznik:
Odpis apelacji.
Przypisy:
1 Uchwała Pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej SN z 16 grudnia 1987 roku, III CZP 91/86, opubl. OSNC 1988/4/42.
2 Z. Krzemiński „Alimenty i ojcostwo”, Zakamycze 2002, s. 17-18.
3 Z. Krzemiński „Alimenty i ojcostwo”, Zakamycze 2002, s. 18; podobnie J. Gajda „Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz”, Warszawa 1999, s. 472-473.
4 Uchwała Pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej SN z 16 grudnia 1987 roku, III CZP 91/86, opubl. OSNC 1988/4/42.
5 Z. Krzemiński „Alimenty i ojcostwo”, Zakamycze 2002, s. 20.
6 Uchwała SN z dnia 26 maja 1995 roku, III CZP 178/94, OSNC 1995/10/136.
7 Orzeczenie SN z dnia 9 stycznia 1959 roku, 3 Cr 212/58, OSPiKA 1960, poz. 41.
8 J. Gajda: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 1999 rok, s. 479-480.
9 Uchwała Całej Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 1985 r, sygn. akt III PZP 10/85, OSNC 1985/11/164 - teza XI wytycznych wraz z uzasadnieniem.
10 Uzasadnienie uchwały 7 sędziów SN z dnia 15 grudnia 1992 r., sygn. akt I PZP 62/92, OSNC 1993/4/51.
11 Wyrok SN z 10 maja 2000 roku, I PKN 641/99, OSNAP 2001/20/618, podobnie wyrok SN z 19 stycznia 2000 roku, I PKN 481/99, OSNAP 2001/11/373.
12 Wyrok SN z 1 października 1997 roku, I PKN 315/97, OSNAPiUS 1998, z. 14. poz. 427.
13 Uchwała SN z dnia 10 marca 1993 roku, III CZP 8/93, OSNCP 1993/9/153, wyrok SN z dnia 27 czerwca 2001 roku, II CKN 604/00, OSNC 2002/3/32 i wyrok SN z dnia 2 kwietnia 2003 roku, I CKN 204/01, LEX nr 78814; por. również wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 lutego 1993 roku, I ACR 48/93, OSP 1993/7/35 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 15 marca 2002 roku, I ACa 1194/01, OSA 2003/6/26.
14 T. Justyński, Nadużycie prawa w polskim prawie cywilnym, Zakamycze 2000, s. 178-180; tenże Glosa do wyroku SN z dnia 27 czerwca 2001 roku, II CKN 604/00, PS 2002/9/133 oraz W. Matysiak, Glosa do wyroku SN z dnia 27 czerwca 2001 roku, II CKN 604/00, PPH 2002/8/38.
15 T. Justyński, Nadużycie prawa w polskim prawie cywilnym, Zakamycze 2000, s. 180.
16 Tak SN w orzeczeniu z dnia 16 czerwca 1965 roku, III CR 95/65, OSP 1966/3/65.
17 T. Ereciński, J. Gudowski, M. Jędrzejewska, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, Część I, Postępowanie rozpoznawcze, Tom I, Warszawa 1999, s. 440.
18 Orzeczenia SN z dnia 26 listopada 1949 roku, WaC 154/49, DPP 3/1950, z dnia 29 sierpnia 1974 roku, I CR 338/74, Biuletyn SN 1974/12/227 oraz z dnia 20 marca 1980 roku II URN 175/79, OSNCP 1980/10/200.
19 Wyrok SN z dnia 27 września 2002 roku, II CKN 817/00, LEX nr 56906, wyrok SN z dnia 19 czerwca 2001 roku, II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137, wyrok SN z dnia 10 listopada 1999 roku, I PKN 361/99, OSNAPiUS 2001/7/216, wyrok SN z dnia 5 sierpnia 1999 roku, II UKN 76/99, OSNAPiUS 2000/19/732 i wiele innych.
20 Postanowienie SN z dnia 23 stycznia 2001 roku, IV CKN 970/00, LEX nr 52753.
21 Wyrok SN z dnia 29 września 2000 roku, V CKN 94/00, LEX nr 52589.
22 Spor. np. orz. SN z 2 października 1950 r., C 223/50, OSN 1950, nr 1, poz. 2, z 18 września 1969 r., II CR 308/69 , OSNCP 1970, nr 7-8, poz. 130, z 12 października 1972 r., II CR 388/72 , nie publ..
23 Orzeczenie SN z 26 września 1966 roku, II CR 314/66, OSNCP 1967/2/39.
24 Wyrok SN z 9 czerwca 1975 roku, II CR 284/75, LEX nr 7714.
25 Wyrok SN z 8 marca 1974 roku II CR 1/74, LEX nr 7427.
Materiał archiwalny oparty o przepisy prawa obowiązujące w dniu jego sporządzenia. Adwokacka Spółka Partnerska Grzybkowski Guzek Jackowski nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywane treści.