Stwierdzenie nieważności decyzji komunalizacyjnej

Wniosek

o stwierdzenie nieważności decyzji Wojewody Wielkopolskiego z dnia … marca 2000 roku

w sprawie:

• H.D.W.

ul. (…), W.

• B.G.

ul. (…), S.

• G.D.

ul. (…), W.

- wnioskodawców -

zast. przez adw.:

Tomasza Grzybkowskiego, Tomasza Guzka, dr. Michała Jackowskiego

Grzybkowski Guzek Jackowski Adwokacka Spółka Partnerska

61-762 Poznań, ul. Dominikańska 3

Minister Administracji i Cyfryzacji

ul. Królewska 27

00-060 Warszawa

Wnioski

W imieniu wnioskodawców, powołując się na załączone pełnomocnictwo do reprezentowania w tej sprawie, na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 kpa, wnoszę o:

stwierdzenie nieważności decyzji Wojewody Wielkopolskiego z dnia … marca 2000 roku, numer decyzji (…), stwierdzającej, że prawo własności nieruchomości położonej w Z., dla której Sąd Rejonowy w J. prowadzi księgę wieczystą KW nr (…) zostało nabyte z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 roku przez Powiat J.

Podstawy stwierdzenia nieważności

Zaskarżonej decyzji, na podstawie art. 156 § 1 pkt. 2, zarzucam:

rażące naruszenie prawa, tj. art. 60 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku¹ przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (dalej ustawa reformująca administrację publiczną) oraz art. 147 ustawy z dnia 24 lipca 1998 roku² o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa (dalej: ustawa reformująca ustrój państwa), poprzez stwierdzenie nabycia prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa na rzecz Powiatu J., podczas gdy Skarbowi Państwa prawo takie nie przysługiwało.

Uzasadnienie

I. Streszczenie

W dniu 19 grudnia 1946 roku jako właściciela nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w J. prowadzi księgę wieczystą o numerze KW (...) wpisano Skarb Państwa Polskiego (Wojewódzki Urząd Ziemski w P.). Podstawą prawną wpisu był art. 2 ust. 1 dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej. Tym samym, jako właściciel wykreślony został J.K.D.

Wnioskodawcy są następcami prawnymi J.K.D.

Wojewoda Wielkopolski decyzją z dnia … marca 2000 roku, numer (...), na podstawie art. 60 ust. 1 ustawy reformującej administrację publiczną oraz art. 147 ustawy reformującej ustrój państwa, stwierdził nabycie z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 roku przez Powiat J. prawa własności nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w J. prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).

Nieruchomość, której nabycie z mocy prawa stwierdzono, w chwili wydania decyzji przez Wojewodę nie stanowiła własności Powiatu J.

Decyzja jest więc dotknięta kwalifikowaną wadliwością i winna zostać stwierdzona jej nieważność.

Ostateczną i prawomocną decyzją z dnia … kwietnia 2011 roku Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi orzekł, że zespół pałacowo- parkowy położony w Z. (działka nr (…)) nie podpadał pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej.

Decyzja ta wywołuje wobec Skarbu Państwa skutki rzeczowe potwierdzające, że nie doszło do nabycia prawa jej własności ex lege. Stanowi podstawę do wykreślenia Skarbu Państwa z księgi wieczystej i ujawienia w niej aktualnych właścicieli.

Przed dokonaniem takiego wpisu, koniecznym jest stwierdzenie nieważności decyzji Wojewody Wielkopolskiego o nabyciu własności przedmiotowej nieruchomości z mocy prawa przez Powiat J. Decyzja ta, mimo że ma charakter deklaratoryjny, to stanowi wyłączny dowód nabycia z mocy prawa własności nieruchomości przez Powiat J. Dopóki nie zostanie uchylona przez właściwy organ administracyjny, dopóty nie jest możliwym kwestionowanie prawa własności Powiatu.

Mając na uwadze treść ostatecznej i prawomocnej decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, decyzja Wojewody Wielkopolskiego została wydana z rażącym naruszeniem prawa.

Wnioskodawcom jako następcom prawnym właściciela nieruchomości przysługuje w niniejszej sprawie przymiot strony postępowania.

Na dzień wydania decyzji komunalizacyjnej właścicielem nieruchomości nie był Skarb Państwa. Orzeczenie o niepodpadaniu nieruchomości pod przepisy dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej powoduje, że Skarb Państwa traci prawo własności spornej nieruchomości. Wyeliminowaniu z obrotu prawnego uległa decyzja, na podstawie której Skarb Państwa stał się właścicielem nieruchomości. Skarb Państwa rozporządzając mieniem, do którego nie miał prawa, rażąco naruszył prawo.

Wniosek o stwierdzenie nieważności ostatecznej decyzji z uwagi na jej rażącą sprzeczność z prawem jest zatem uzasadniony i konieczny.

II. Księga wieczysta numer (...)

Księga wieczysta o nr KW (...) prowadzona jest dla nieruchomości obejmującej działki nr (…) i (…), położonej w Z..

Nieruchomość ta powstała po odłączeniu działki nr (...) (obecnie działki numer (...) i (...)) z księgi wieczystej numer KW (...), która stanowi ciąg dalszy księgi wieczystej Z.D.

W księdze wieczystej Z.D. jako właściciel wpisany był J.K.D.

W dniu 19 grudnia 1946 roku jako właściciela wpisano Skarb Państwa Polskiego (Wojewódzki Urząd Ziemski w P.) na podstawie art. 2 ust. 1 dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 roku³ o przeprowadzeniu reformy rolnej. Tym samym jako właściciel wykreślony został J.K.D.

Powiat J. został wpisany jako właściciel nieruchomości zapisanej w księdze wieczystej o numerze KW (...) w dniu … sierpnia 2000 roku.

Ostateczną i prawomocną decyzją z dnia … kwietnia 2011 roku Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi orzekł, że zespół pałacowo- parkowy położony w Z. (działka nr (...)) nie podpadał pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej.

Wnioskodawcy są następcami prawnymi J.K.D. Aby móc skutecznie ujawnić prawo własności w księdze wieczystej niezbędnym jest stwierdzenie nieważności decyzji, na podstawie której obecny właściciel (Powiat J.) nabył prawo własności nieruchomości.

III. Następcy prawni J.K.D.

Wnioskodawcy są następcami prawnymi J.K.D., byłego właściciela majątku ziemskiego Z., w tym nieruchomości o oznaczeniach geodezyjnych obręb Z., mapa nr (…), działka (...), o powierzchni 13.41.29 ha, na której znajduje się pałac wraz z otaczającym go parkiem.

Dowód:

1. dokumenty, w tym orzeczenia spadkowe – w aktach księgi wieczystej KW nr (...),
2. dokumenty w aktach Ministra Rolnictwa i Rozwoju, znak (...),
3. dokumenty w aktach Naczelnego Sądu Administracyjnego, sygn. akt (...).

J.K.D. był właścicielem wspomnianej nieruchomości, wpisanej do księgi wieczystej KW Z. (W.) D. od dnia 19 maja 1931 roku.

Dowód: dokumenty w aktach księgi wieczystej KW nr (...)

IV. Nabycie własności nieruchomości przez Powiat J.

W 1944 roku, na podstawie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 roku, przedmiotowa nieruchomość została przejęta przez Skarb Państwa, mimo niespełnienia kryteriów wskazanych tym przepisem.

W dniu 19 grudnia 1946 roku jako właściciela wpisano Skarb Państwa Polskiego (Wojewódzki Urząd Ziemski w P.) na podstawie art. 2 ust. 1 dekretu PKWN z dnia 6 września 1944. Tym samym jako właściciel wykreślony został J.K.D.

Park wraz z pałacem figurował następnie w księdze wieczystej KW (…), również jako własność Skarbu Państwa. Po reformie administracyjnej działka (...) została przekazana Starostwu Powiatowemu w J. i zapisana w księdze wieczystej KW (…).

W dniu … października 2000 roku skarżący złożyli wniosek o wydanie decyzji stwierdzającej, iż nieruchomość obręb Z., mapa nr (…), działka (...) nie podpadała pod działanie przepisu art. 2 ust. 1 lit. e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej.

Ostateczną i prawomocną decyzją z dnia … kwietnia 2011 roku Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi orzekł, że zespół pałacowo-parkowy położony w Z. (działka nr (...)) nie podpadał pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej.

Dowód:

1. decyzja Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia … kwietnia 2011 roku, znak (...),
2. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia … listopada 2011 roku, sygn. akt (…),
3. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia … lipca 2013 roku, sygn. akt (...),
4. zaświadczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia … października 2013 roku.

V. Wnioskodawcy mają przymiot strony postępowania

Wnioskodawcy mają przymiot strony w niniejszym postępowaniu.

Stosownie do art. 28 kpa „stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek”.

Osoba posiadająca przymiot strony w postępowaniu zakończonym decyzją komunalizacyjną może skutecznie żądać wszczęcia postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności tej decyzji⁴.

Wnioskodawcy są następcami prawnymi J.K.D. Mają interes prawny w ujawnieniu w księdze wieczystej rzeczywistych właścicieli.

Przed skutecznym ujawnieniem prawa własności w księdze wieczystej, koniecznym jest stwierdzenie nieważności decyzji Wojewody Wielkopolskiego, na podstawie której obecny właściciel (Powiat J.) nabył prawo własności nieruchomości.

Decyzja Wojewody, mimo że ma charakter deklaratoryjny⁵, to stanowi wyłączny dowód nabycia z mocy prawa własności nieruchomości przez Powiat J. Dopóki nie zostanie uchylona przez właściwy organ administracyjny, dopóty nie jest możliwym kwestionowanie prawa własności Powiatu J.

Aby móc skutecznie ujawnić prawo własności w księdze wieczystej, niezbędnym jest stwierdzenie nieważności decyzji komunalizacyjnej.

VI. Wydanie decyzji z rażącym naruszeniem prawa

A.

Rażące naruszenie prawa przy wydaniu decyzji jest kwalifikowanym naruszeniem prawa materialnego. Dochodzi do niego, gdy decyzja została wydana: wbrew nakazowi lub zakazowi ustanowionemu w przepisie prawnym; wbrew wszystkim przesłankom przepisu nadano prawa albo ich odmówiono; albo też wbrew tym przesłankom obarczono stronę obowiązkiem albo uchylono obowiązek.

O rażącym naruszeniu prawa decyduje oczywista sprzeczność treści decyzji z treścią normy poprzez ich proste zestawienie ze sobą⁶ przy oczywistym braku wątpliwości w zakresie wykładni normy znajdującej zastosowanie⁷.

Rozstrzygające dla uznania naruszenia prawa za rażące jest to, że rodzaj tego naruszenia i jego skutki powodują, że decyzja taka nie może być zaakceptowana jako rozstrzygnięcie wydane przez organy praworządnego państwa⁸.

Praworządność w działalności organów oznacza przy tym działanie państwa na podstawie i w granicach obowiązującego prawa.

Rażące naruszenie prawa przy wydaniu decyzji wywołuje stan sprzeczności podstawy normatywnej decyzji z treścią aktu administracyjnego, a jednocześnie prowadzi do naruszenia zasad funkcjonowania praworządnego państwa poprzez zaprzeczenie stanu prawnego sprawy w całości lub części⁹.

Stabilność ostatecznych decyzji administracyjnych w kontekście rażących naruszeń praworządności polegających na wydaniu decyzji z rażącym naruszeniem prawa jest, z uwagi na dyspozycję art. 156 § 1 pkt 2, wartością mniej cenioną, aniżeli praworządność w ogóle.

Decyzja Wojewody Wielkopolskiego z dnia … marca 2000 roku, numer decyzji (...), została wydana z rażącym naruszeniem prawa.

B.

Ocena prawidłowości decyzji komunalizacyjnej jest zależna od treści orzeczenia wydanego w trybie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej.

Orzeczenie sądu stwierdzające, że nieruchomość nie podpadała pod działanie dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej oznacza, że Państwo w tym trybie nie stało się właścicielem przejętej nieruchomości, a jedynie posługiwało się wadliwym tytułem własności. Bez pozytywnego wyjaśnienia kwestii tytułu własności Skarbu Państwa taka nieruchomość nie może być przedmiotem prawidłowej komunalizacji na podstawie art. 60 ust. 1 i 3 ustawy reformującej, bowiem przepis ten odnosi się wyłącznie do nieruchomości stanowiących w dniu 1 stycznia 1999 roku własność Skarbu Państwa¹⁰.

C.

Decyzją z dnia … kwietnia 2011 roku, znak (...), Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi orzekł, że zespół pałacowo-parkowy położony w Z. (działka nr (...)) nie podpadał pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej.

Dowód: decyzja Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia … kwietnia 2011 roku, znak (...)

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia … listopada 2011 roku, sygn. akt (...), oddalił skargę Powiatu J. na przedmiotową decyzję.

Dowód: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia … listopada 2011 roku, sygn. akt (…)

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia … lipca 2013 roku, sygn. akt (...), oddalił skargę kasacyjną Powiatu J. na powyższy wyrok.

Dowód: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia … lipca 2013 roku, sygn. akt (...)

Wobec powyższego, decyzja Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia … kwietnia 2011 roku, znak (...), jest prawomocna i ostateczna.

Dowód: zaświadczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia … października 2013 roku

Stopień naruszenia prawa w niniejszej sprawie należy określić jako rażący¹¹ - skutkiem naruszenia normy jest ujawnienie w księdze wieczystej jako właściciela podmiotu, który nie dysponuje prawem własności do nieruchomości.

Doniosłość prawna oraz społeczna nieruchomości oraz szczególne uregulowania materialnoprawne oraz formalnoprawne niezbędne dla przejścia własności nieruchomości uzasadniają twierdzenie, że przejście własności przy braku spełnienia przesłanek świadczy o rażącym naruszenia prawa niemożliwym do pogodzenia z regułami rządzącymi praworządnym państwem.

W dniu komunalizacji nieruchomość nie była własnością Skarbu Państwa. Orzeczenie o niepodpadaniu nieruchomości pod przepisy dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej powoduje, że Skarb Państwa traci prawo własności spornej nieruchomości. Wyeliminowaniu z obrotu prawnego uległa decyzja, na podstawie której Skarb Państwa stał się właścicielem nieruchomości¹². Skarb Państwa rozporządzając mieniem, do którego nie miał prawa, rażąco naruszył prawo.

VII. Podstawa prawna

Właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji w przypadkach wymienionych w art. 156 kpa jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja wydana została przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze – ten organ.

Decyzję w niniejszej sprawie wydał Wojewoda Wielkopolski. Organem właściwym dla stwierdzenia nieważności decyzji jest Minister właściwy w sprawie.

Zaskarżona decyzja dotknięta jest kwalifikowaną wadą, o której mowa w art. 156 § 1 pkt 2 – została wydana z rażącym naruszeniem prawa.

Wnioskodawcy posiadają interes prawny w wydaniu rozstrzygnięcia i jako strona postępowania są legitymowani do złożenia wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji.

W sprawie brak jest innych dostępnych dróg prawnych dla wzruszenia wydanej decyzji. Decyzja Wojewody Wielkopolskiego może być wyeliminowana jako podstawa wpisu Powiatu J. w księdze wieczystej tylko w sposób przewidziany w art. 16 kpa¹³.

dr Michał Jackowski

adwokat

Załączniki:

1. pełnomocnictwo oraz pełnomocnictwo substytucyjne wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej,
2. decyzja Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia … kwietnia 2011 roku, znak (...),
3. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia … listopada 2011 roku, sygn. akt (…),
4. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia (…) lipca 2013 roku, sygn. akt (...),
5. zaświadczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia (…) października 2013 roku,
6. dwa odpisy wniosku wraz z załącznikami.