Wzory Pism:

Ochrona związkowa zwalnianego pracownika

Kiedy członkowi związku zawodowemu przysługuje prawo do ochrony związkowej w przypadku zwolnienia z pracy?

Poznań, dnia … czerwca 2013 roku

 

Skarga

kasacyjna od wyroku Sądu Okręgowego w L. z dnia 28 lutego 2013 roku

 

w sprawie:

 

  • W.S.

ul. (…), N.

 

 

- powoda -

 

zast. przez. adw.:

Tomasza Grzybkowskiego, Tomasza Guzka, dr. Michała Jackowskiego

Grzybkowski Guzek Jackowski, Adwokacka Spółka Partnerska

61-762 Poznań, ul. Dominikańska 3

 

c/a

 

  • (…) Sp. z o.o.

ul. (…), P.

 

- pozwanemu -

 

Wartość przedmiotu sporu: 58 829,00 złotych

 

Sygn. akt Sądu II instancji  (…)

 

 

Sąd Najwyższy

Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych

Plac Krasińskich 2/4/6
00-951 Warszawa 41

 

 

za pośrednictwem

 

Sąd Okręgowy

(…) Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ul. (…)

(…) L.

 

 

Żądanie skargi kasacyjnej

W imieniu powoda, powołując się na załączone pełnomocnictwo do reprezentowania w tej sprawie, wnoszę skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego w L. z dnia 28 lutego 2013 roku, doręczonego powodowi wraz z uzasadnieniem w dniu 10 kwietnia 2013 roku.

Wyrok zaskarżam w całości oraz wnoszę o:

 

  1. przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na podstawie art. 3984 § 1 pkt 3) w zw. z art. 3989 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku – Kodeks postępowania cywilnego („kpc”),

 

  1. rozpoznanie skargi kasacyjnej na rozprawie,

 

  1. uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w L. w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez przywrócenie powoda do pracy u strony pozwanej w (…) Sp. z o.o. na dotychczasowych warunkach pracy i płacy,

 

ewentualnie, gdyby Sąd Najwyższy przyjął, że nie zachodzą przesłanki do orzekania w niniejszej sprawie co do istoty sprawy wnoszę o:

 

  1. uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w L. i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania,

 

a ponadto wnoszę o:

 

  1. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego, w tym zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego w kwocie 240,00 złotych.

 

 

Uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania

 

 

Na zasadzie art. 3989 § 1 pkt 4) kpc w związku z art. 3984 § 1 pkt 3 kpc przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania uzasadnia:

 

skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona z uwagi na błędne przyjęcie, że z uwagi na charakter działalności związku zawodowego, do którego powód przynależy, powołanie się przez powoda na ochronę związkową, jaka mu przysługiwała w związku z działalnością związkową, jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a w szczególności ze względami moralnymi i stanowi nadużycie prawa podmiotowego wobec czego powód nie korzysta z ochrony prawnej, o której mowa w art. 32 § 1 ustawy o związkach zawodowych niezależnie od braku stwierdzenia ciężkiego naruszenia przez powoda podstawowych obowiązków pracowniczych, które uzasadniać mogłoby przyjęcie nadużycia prawa podmiotowego oraz niezależnie od braku jednoznacznego wskazania zasady współżycia społecznego, której nadużył powód, wykonując swoje prawo, co prowadzi do konieczności rozpoznania przez Sąd Najwyższy skargi kasacyjnej i zmiany zaskarżonego orzeczenia w zakresie, w jakim Sąd II instancji odmówił przywrócenia powoda do pracy u strony pozwanej na dotychczasowych warunkach pracy i płacy.

 

Zarzut skargi kasacyjnej

 

Na zasadzie art. 3983 § 1 pkt 2 kpc, wyrokowi Sądu Okręgowego w L. zarzucam:

 

naruszenie prawa materialnego - art. 8 kp w związku z art. 32 § 1 ustawy o związkach zawodowych z dnia 23 maja 1991 roku w bezpośrednim związku z art. 52 kp polegające na stwierdzeniu, że charakter działalności organizacji związkowej może skutkować przyjęciem, że powoływanie się na ochronę związkową, jaka przysługuje pracownikowi w związku z działalnością związkową jest niezgodne z istotą i celem ochrony związkowej oraz że jest nadużyciem wolności związkowej poprzez czynieniem ze swego prawa użytku, sprzecznego ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa oraz zasadami współżycia społecznego i jako takie nadużycie prawa podmiotowego prawo to nie korzysta z ochrony.

 

Uzasadnienie

 

I. Treść rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego w L.

Sąd Okręgowy w L. wyrokiem z dnia 28 lutego 2013 roku wydanym w sprawie o sygn. (…) zmienił wyrok Sądu Rejonowego w L. z dnia 6 listopada 2012 roku wydany w sprawie o sygn. (…) w ten sposób, że powództwo o przywrócenie powoda do pracy oddalił.

Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne Sądu I instancji oraz przyjął, że powodowi na skutek nadużycia prawa podmiotowego nie przysługuje ochrona stosunku pracy w związku z przynależnością do związku zawodowego, o której mowa w art. 32 § 1 ustawy o związkach zawodowych.

 

II. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku

Sąd Okręgowy w L. uzasadnił wyrok Sądu I instancji, wskazując, że:

  1. nie budzi wątpliwości, że w sprawie po uprzednim wyroku w przedmiocie przywrócenia do pracy doszło do restytucji stosunku pracy powoda poprzez zgłoszenie przez niego oświadczenia o gotowości do pracy,
  2. powód nadużywa prawa do ochrony związkowej przewidzianej w art. 32 ustawy o związkach zawodowych poprzez powoływanie się na ochronę związkową w sytuacji gdy związek zawodowy, którego powód jest członkiem Zarządu nie przejawia aktywności na terenie zakładu pracy powoda,
  3. wyłączną przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę są powstałe po stronie pracodawcy obiektywne przyczyny ekonomiczne i organizacyjne. 

 

III. Oczywista zasadność skargi 


  1. A.    Powołanie się na art. 8 Kodeksu pracy jako podstawa oddalenia roszczenia o przywrócenie do pracy w orzecznictwie Sądu Najwyższego – przesłanki zastosowania

Sąd Najwyższy dopuszcza powoływanie się na art. 8 kp jako podstawę oddalenia żądania o przywrócenie do pracy pracownika podlegającego szczególnej ochronie przed rozwiązaniem z nim stosunku pracy1. Z uwagi na charakter klauzuli generalnej zawartej w art. 8 kp powołanie się na tę normę skutkuje wyłączeniem zastosowania normy prawnej, które to prawo z formalnego punktu widzenia winno zostać zastosowane. Dopuszczalność stosowania art. 8 kp orzecznictwo uzależnia od wystąpienia kwalifikowanych cech stanu faktycznego. Uwzględnienie konstrukcji nadużycia prawa z art. 8 kp możliwe jest zupełnie wyjątkowo2 wyłącznie z uwagi na szczególnie istotne usprawiedliwienie etyczne, moralne lub obyczajowe, które winno być uwzględnione w konkretnych okolicznościach sprawy3.

Sąd Najwyższy podkreślając wyjątkowość sięgania do art. 8 kp, wskazuje, że podstawową przesłanką możliwości jego zastosowania jest istnienie oczywistości naruszenia art. 32 ust 1 ustawy o związkach zawodowych4 wskazując przy tym na przykładowe szczególnie rażące naruszenia obowiązków pracowniczych lub obowiązujących przepisów prawa jako:

- spożywanie alkoholu na terenie zakładu pracy,

- przystąpienie do pracy w stanie nietrzeźwości,

- przywłaszczenia mienia na szkodę pracodawcy,

- ujawnienia istotnych tajemnicy handlowych pracodawcy,

- pobicie współpracownika5.

 

Wszystkie szczególne stany faktyczne, wskazane przez Sąd Najwyższy niezależnie od otwartego co do zakresu zastosowania art. 8 kp warunkującego jego zastosowanie jako podstawy do odmowy zastosowania art. 32 ustawy o związkach zawodowych są ciężkimi naruszeniami przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych.

Zachowanie pracownika w przypadku rozwiązania z nim umowy o pracę dla przyjęcia możliwości oddalenia jego żądania na podstawie art. 8 kp winno charakteryzować się swoistymi cechami na płaszczyźnie podmiotowej lub przedmiotowej, pozwalającymi na ocenę, że przywrócenie do pracy pozostawałoby w sprzeczności z celem realizacji takiego roszczenia. Jednocześnie, każdorazowe rozważnie okoliczności faktycznych prowadzi do przyjęcia, że nawet wybór pracownika do zarządu zakładowej organizacji związkowej w okresie wypowiedzenia umowy o pracę nie przesądza w danych okolicznościach faktycznych o sprzeczności z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa, a taki wybór nawet po podjęciu przez pracodawcę działań zmierzających do rozwiązania stosunku pracy, sam przez się nie prowadzi do nadużycia prawa wynikającego z przepisów o szczególnej ochronie trwałości stosunku pracy.6

Wszystkie te okoliczności, wskazywane jako podstawy do stosowania art. 8 kp i odmówienia na jego podstawie ochrony przewidzianej w art. 32 ustawy o związkach zawodowych wskazują na istotę naruszenia prawa podmiotowego. Jak precyzyjnie wskazuje orzecznictwo istotą tą jest okoliczność, naruszenia prawa podmiotowego przez stronę, która wykonując swoje prawo, czyni to niezgodnie z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczaniem tego prawa7. Podmiotem dokonującym nadużycia prawa podmiotowego może być zatem tylko ta osoba, która powołuje się następczo na przyznaną jej ochronę prawną8. Nadto pracownik może nadużyć tylko takiego prawa podmiotowego, którego realizacja zależy wyłącznie od jego woli9, w innym przypadku o nadużycie prawa podmiotowego mógłby dopuścić się inny podmiot.

Niezależnie od podkreślenia konieczności wystąpienia szczególnych materialnoprawnych podstaw zastosowania klauzuli generalnej, o której mowa w art. 8 kp Sąd Najwyższy wyraźnie wskazuje, że sąd, który stosuje art. 8 kp (jak i art. 5 kc) winien podjąć próbę sformułowania zasady współżycia społecznego, z którą niezgodne w jego ocenie jest czynienie użytku z prawa podmiotowego. Wobec braku wskazania konkretnej naruszonej zasady współżycia społecznego za minimalny i niezbędny wymóg uzasadnienia stanowiska sądu uznaje się wskazanie w uzasadnieniu względów moralnych, które sąd miał na uwadze powołując się na takie nadużycie. Brak spełnienia tego wymagania, naraża orzeczenia na zarzut arbitralności oraz dowolności10.

 

Wyjątkowe okoliczności uzasadniające skorzystanie z normy prawnej wyrażonej w art. 8 kp winny zostać wskazane w uzasadnieniu orzeczenia, w którym sąd stosuje tę normę11.

 

  1. B.    Charakter działalności OZZ (…)

Sąd Okręgowy w L. w wyroku z dnia 28 lutego 2013 roku dokonał ustaleń faktycznych pozwalających na przyjęcie ograniczonej działalności Ogólnopolskiego Związku Zawodowego „(...)” na terenie zakładu pracy powoda. Sąd przyjął, że związek zawodowy nie podejmował na terenie zakładu żadnych działań w interesie pracowników z wyjątkiem działań mających na celu ochronę stosunku pracy powoda. Sąd pominął ogólnopolski i międzyzakładowy charakter związku zawodowego oraz jego działalności na terenie całego kraju.

 

  1. C.    Błędne przyjęcie, że o nadużyciu prawa przez powoda może rozstrzygać charakter działalności organizacji związkowej

Jak trafnie wskazuje doktryna klauzula generalna wyrażona w art. 5 kc (analogiczna norma w stosunku do art. 8 kp) ogranicza wszystkie normatywne postacie uprawnień w tym:

  1. uprawnienia bezpośrednie - polegające na możności podejmowania przez uprawnionego wszystkich albo określonych działań wobec pewnego dobra,
  2. roszczenia - sytuacje osób, wobec których indywidualnie oznaczony podmiot ma zachować się w określony sposób, polegający na czynieniu, zaniechaniu czy znoszeniu i można od niego domagać się tego zachowania,
  3. uprawnienia kształtujące - kompetencje do tego, by własnym działaniem, jednostronnie spowodować powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego
  4. wynikające z prawa materialnego uprawnienia do żądania ukształtowania stosunku prawnego przez sąd, 
  5. zarzuty materialnoprawne12

 

Czynieniem użytku ze swego prawa (wykonywaniem prawa) jest takie zachowanie osoby, której przysługuje jedno z wymienionych powyżej uprawnień, jakie odpowiada formalnie treści danego uprawnienia. Jednocześnie, w sposób jednoznaczny należy przyjąć, że ochronie przewidzianej w art. 5 kc nie podlegają skutki zdarzeń prawnych niepolegających na określonym zachowaniu uprawnionego, ale następujących bez jego udziału13. Dla przyjęcia nadużycia prawa podmiotowego niezbędne jest zachowanie osoby, która wykonuje formalnie jej przysługujące prawo podmiotowe.

 

Sąd Okręgowy w wyroku z dnia 28 lutego 2013 roku wskazał, że jak trafnie wskazał Sąd I instancji, zarówno Sąd Rejonowy, jak i Sąd Okręgowy w L. rozpoznający apelację od wyroku w sprawie (…) wskazały, iż powoływanie się przez powoda na ochronę związkową, jaka mu przysługiwała w związku z działalnością związkową, w sytuacji nie podejmowania na terenie zakładu żadnych działań w interesie pracowników, było całkowicie niezgodne z istotą i celem ochrony związkowej. Sąd tym samym uznał, że nadużyciem prawa podmiotowego jest powołanie się na prawa podmiotowe z uwagi na charakter działalności związku zawodowego. Sąd Okręgowy uzależnił skuteczność powołania się na przysługujące powodowi prawo podmiotowe od właściwości podmiotu trzeciego, a zatem przyjął, że ochrona prawna przewidziana w art. 32 ustawy o związkach zawodowych jest należna jedynie w sytuacji istnienia czynników innych niż zgodności działania powoda z zasadami współżycia społecznego.

Brak jest podstaw do postawienia powodowi zarzutu uczestnictwa we władzach związku wyłącznie w celu uzyskania formalnoprawnej ochrony – Sądy orzekające w sprawie nie poczyniły ustaleń pozwalających na przyjęcie takiej okoliczności. Wybór powoda do władz związku nie może być traktowany w świetle poczynionych ustaleń faktycznych jako próba uniemożliwienia wypowiedzenia stosunku pracy poprzez objęcie ochroną szczególną.

 

  1. D.    Okoliczności niezawinione przez pracownika jako leżące u podstaw wypowiedzenia stosunku pracy a nadużycie ochrony związkowej

Sąd Okręgowy w L. stwierdził jednoznacznie, że strona pozwana w treści pisma wypowiadającego powodowi umowę o pracę wskazała, że wyłączną przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę są powstałe po stronie pracodawcy obiektywne przyczyny ekonomiczne i organizacyjne (likwidacja miejsca pracy) oraz dokonując oceny przyczyn wypowiedzenia powodowi umowy o pracę sąd miał na względzie, że podejmowane przez pracodawcę zmiany organizacyjne i ekonomiczne stanowią jego wewnętrzną i autonomiczną decyzję.

Stanowisko Sądu Okręgowego jest w sposób jaskrawy sprzeczne z orzecznictwem Sądu Najwyższego, który konsekwentnie przyjmuje, (pomimo nienegowania możliwości nadużycia prawa podmiotowego poprzez nadużycie ochrony związkowej), że nie jest możliwe uznanie roszczenia o przywrócenia do pracy działacza związkowego korzystającego z ochrony na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, za nadużycie prawa, w przypadkach, gdy rozwiązanie umowy następuje z przyczyn przez pracownika niezawinionych14.

Nie jest nawet możliwe, jak wskazuje Sąd Najwyższy stosowanie art. 8 kp w przypadku, gdy pracownik szczególnie chroniony naruszy swoje podstawowe obowiązki pracownicze, ale jego działaniu nie można przypisać szczególnej naganności15.

 

  1. E.    Brak identyfikacji naruszonej zasady współżycia społecznego

Zastosowanie art. 8 kp jako szczególnego przepisu - jako wyjątku od nadrzędnej reguły pewności zagwarantowanej ustawowo wzmożonej ochrony trwałości stosunku pracy funkcyjnych działaczy związkowych - wymaga precyzyjnego wykazania i przekonującego udowodnienia, na czym konkretnie polegała sprzeczność działania pracownika ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa do korzystania ze szczególnej ustawowej ochrony trwałości stosunku pracy lub jakie konkretnie zasady współżycia społecznego pracownik swoim zachowaniem pogwałcił16.

Sąd Okręgowy w L. nie zindywidualizował zasady współżycia społecznego naruszonej przez powoda, a nadto nie wskazał względów moralnych, które miał na uwadze, powołując się na takie nadużycie. Brak spełnienia tego wymagania, naraża orzeczenia na zarzut arbitralności i dowolności17 oraz niespełnienia minimalnych wymagań co do określenia naruszenia zasad współżycia społecznego, co uniemożliwia ocenę, z jaką zasadą współżycia społecznego zachowanie powoda jest, w ocenie Sądu, sprzeczne. 

 

IV. Uwagi ogólne

Koszty zastępstwa adwokackiego w tej sprawie, wynikają z zawartej umowy pomiędzy Adwokacką Spółką Partnerską Grzybkowski & Guzek a powódką i znajdują pełne oparcie w normie prawnej wynikającej z § 13 ust. 4 pkt 1 w związku z § 2 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu /Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1348/.

Opłatę od skargi powód ustalił w oparciu o brzmienia art. 35 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, stosownie do brzmienia którego w sprawach z zakresu prawa pracy pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 złotych wyłącznie od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Jednakże w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 50 000 złotych, pobiera się od wszystkich podlegających opłacie pism procesowych opłatę stosunkową.

 

 

/adwokat Tomasz Grzybkowski/

 

Załączniki:

  1. pełnomocnictwo wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa,
  2. dowód uiszczenia opłaty sądowej od skargi bezpośrednio na rachunek bankowy Sądu,
  3. opis skargi.

 

Przypisy:

1Por. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 grudnia 2004 roku, sygn. I PK 149/04, legalis.

2Por. A. Malanowski, Nadużycie prawa w pracowniczym stosunku pracy, Warszawa 1972, s. 206.

3Por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2012 roku, sygn. 105/11; Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 2012 roku, sygn. II PK 85/12 legalis.

4Por. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2012 roku, sygn. II PK 295/11, legalis.

5Ibidem.

6Por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2004 roku, sygn. I PK 11/04, legalis.

7Por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 roku, sygn. I PK 135/10, legalis

8Por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1968 roku, sygn. I CR 378/68, OSN 9/1969, poz. 160 nadużycie prawa może dotyczy tylko prawa o którego wykorzystaniu decydują same organy przedsiębiorstwa.

9Por. A. Malanowski, op. cit. s. 204.

10Por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2011 roku, sygn. II PK 254/10, legalis.

11Por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2009 roku, sygn. I PK 18/08, legalis

12Por. Kodeks cywilny. Komentarz. Pod. red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2013, komentarz bieżący do art. 5 kc, legalis.

13op. cit.

14Por. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2004 roku, sygn. I PK 102/04; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 września 1999 roku, sygn. I PKN 271/99, legalis

15Por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 września 2000 roku, sygn. I PKN 2/00, legalis.

 

Materiał archiwalny oparty o przepisy prawa obowiązujące w dniu jego sporządzenia. Adwokacka Spółka Partnerska Grzybkowski Guzek Jackowski nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywane treści.