Negatywne oddziaływanie na środowisko?

Poznań, dnia … lipca 2009 roku

w sprawie:

... c/a ...

Sygn. akt ...


XII Wydział Cywilny
Sądu Okręgowego
w  Poznaniu


W imieniu powoda, z powołaniem się na pełnomocnictwo w aktach sprawy,

wnoszę i wywodzę jak dotychczas.

A ponadto wnoszę o:

I. oddalenie wniosku pozwanej o zobowiązanie powoda do przedłożenia decyzji o pozwoleniu na budowę oraz decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego, jako zbędnego dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie,

II. zobowiązanie pozwanego do przedłożenia rozkładu jazdy pociągów na linii nr 394 w latach 2004 – 2009.

III. przeprowadzenie dowodów wskazanych w uzasadnieniu, na okoliczności tam wskazane.

Uzasadnienie 

I.

Powołane dotychczas przez pozwaną fakty i dowody nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie¹.

A/

Celem postępowania jest ustalenie, czy pozwana ponosi odpowiedzialność z tytułu negatywnego i bezprawnego oddziaływania na środowisko.
Odpowiedzialność zanieczyszczającego z tytułu oddziaływania na środowisko naturalne wynika zarówno z przepisów prawa wspólnotowego, jak i krajowego². Na gruncie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – prawo ochrony środowiska („poś”) powyższą zasadę formułuje art. 7 ust. 1 poś. Ma ona charakter bezwzględny i dotyczy każdego podmiotu oddziałującego na środowisko.
Pozwana jako przedsiębiorca³ powinna przy prowadzeniu działalności gospodarczej przestrzegać powszechnie obowiązujących przepisów dotyczących ochrony środowiska. Odpowiedzialność za należyte wykonywanie tych obowiązków nie jest uzależniona od możliwości finansowych zanieczyszczającego środowisko.

B/

Zasadę zawartą w art. 7 ust. poś, konkretyzuje art. 323 ust. 1 poś. Każdy podmiot, który negatywnie i bezprawnie oddziałuje na środowisko ma obowiązek zainstalowania urządzeń zabezpieczających przed jego zagrożeniem lub naruszeniem. W przypadku, gdy spełnienie tych żądań jest niemożliwe bądź utrudnione, można żądać zaprzestania wykonywania tej działalności (art. 323 ust. 1 in fine poś).
O zakresie odpowiedzialności oddziałującego na środowisko nie decydują jego możliwości finansowe.⁴ Przyjęcie odmiennego poglądu, prowadziłoby do sytuacji, w której zanieczyszczający mógłby skutecznie zwolnić się z odpowiedzialności z uwagi na brak środków finansowych niezbędnych do ich usunięcia.⁵ Celem omawianych przepisów jest doprowadzenie i utrzymywanie stanu środowiska zgodnego powszechnie obowiązującymi normami środowiskowymi. Art. 323 ust. 1 poś konstruuje odpowiedzialność na podobnych zasadach co art. 222 § 1 kc i 439 kc.⁶ Tak rozumiana funkcja komentowanego przepisu przesądza o tym, że odpowiedzialność naruszającego nie jest uzależniona od możliwości finansowych oddziałującego na środowisko.

C/

Odpowiedzialność oparta na podstawie art. 323 poś jest odpowiedzialnością na zasadzie ryzyka, którą wyłącza jedynie siła wyższa, wyłączna wina poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą dłużnik nie ponosi odpowiedzialności (art. 322 poś w zw. z art. 435 § 1 kc).

II.

Pozwana ponosi odpowiedzialność za hałas emitowany przez pociągi korzystające z linii nr 394. W sprawie nie zachodzą okoliczności wyłączające odpowiedzialność pozwanej.

A/

Z twierdzeń pozwanej wynika, że zaprzestanie użytkowania linii nr 394 w godzinach od 22:00 do 6:00 spowoduje znaczne koszty i obciążenia finansowe. Zdaniem pozwanej, wzrost kosztów będzie związany m.in. z obowiązkiem zapłaty kar umownych na rzecz kontrahentów. Zaprzestanie użytkowania spornej linii przyczyni się również do wzrostu natężenia towarowego ruchu drogowego co – zdaniem pozwanej – przyczyni się do zwiększenia zanieczyszczeń na drogach.

Dowód:
1. pismo pozwanej z dnia 5 maja 2009 roku, w aktach sprawy,
2. przesłuchanie stron.

Powyższe nie zostało udowodnione. Ponadto nie stanowi przesłanki zwalniającej pozwaną z odpowiedzialności za hałas.
Pozwana twierdzi również, że przedsięwzięła wszelkie środki niezbędne do zapewnienia stanu zgodnego z prawem.

Dowód:
1. pismo pozwanej z dnia 28 października 2008 roku, w aktach sprawy,
2. pismo pozwanej z dnia 30 października 2008 roku, w aktach sprawy,
3. pismo pozwanej z dnia 30 października 2008 roku, w aktach sprawy,
4. pismo pozwanej z dnia 30 października 2008 roku, w aktach sprawy,
5. przesłuchanie stron.

Twierdzenie to nie jest uzasadnione. Ograniczenie prędkości pociągów użytkujących w godzinach od 2200 do 600 linię 394 do 50 km/h oraz wezwanie poszczególnych przewoźników do ograniczania zatrzymywania pociągów i przeprowadzania prób hamulców na spornym odcinku nie doprowadziło do wyeliminowania nadmiernego hałasu.
Pozwana jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą powinna uwzględnić normy dotyczące ochrony środowiska już na etapie organizowania rozkładu jazdy. Ograniczenie natężenia ruchu pociągów w porze nocnej mogło choć częściowo wyeliminować emisję hałasu. Tymczasem, pozwana w ciągu ostatnich pięciu lat nie ograniczyła częstotliwości ruchu pociągów.

Dowód:
1. rozkład jazdy pociągów na linii nr 394 w latach 2004 – 2009,
2. przesłuchanie stron.

B/

Powołane przez pozwaną zarzuty dotyczące jej sytuacji majątkowej, nie mają wpływu na jej odpowiedzialność cywilną.
Jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą, powinna respektować bezwzględnie obowiązujące normy ochrony środowiska, w tym również normy ochrony przed hałasem. Ich należyte przestrzeganie wymaga podjęcia skutecznych działań zapobiegających nadmiernej emisji hałasu, które wiążą się z koniecznością ponoszenia odpowiednich kosztów.
Obowiązkiem pozwanej jest dostosowanie swojej działalności do obowiązujących norm w zakresie ochrony przed hałasem. Okoliczność, że pozwana nie dysponuje niezbędnymi środkami finansowymi, nie wpływa na jej odpowiedzialność z art. 323 ust. 1 poś.

C/

Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, tj. utrzymaniu poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie oraz zmniejszeniu poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego (art. 112 poś). Dopuszczalne normy poziomu hałasu, wynikają z Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia z dnia 14 czerwca 2007 w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Przepisy rozporządzenia powinny być przestrzegane przez każdy podmiot korzystający ze środowiska.
Prowadząc działalność gospodarczą, pozwana powinna przestrzegać wspomnianych norm w taki sposób, aby zarówno w domu powoda jak i w otaczającym środowisku panował stan zgodny z obowiązującymi normami. Powód może żądać, aby działalność pozwanej nie zakłócała korzystania z jego nieruchomości.
Bez znaczenia jest to jak zbudowany jest dom powoda i jakie ma zabezpieczenia akustyczne. Wobec powyższego wniosek pozwanej o zobowiązanie powoda do przedłożenia pozwolenia na budowę i zatwierdzenia projektu budowlanego zmierza do wykazania faktów dla niniejszej sprawy nieistotnych. Tym samym podlega oddaleniu (art. 227 kpc).

III.

Zobowiązanie pozwanej do postawienia ekranów akustycznych na odcinku linii kolejowej nr 394 od 9859 do 12330 kilometra stanowi środek, który jest w najmniejszym stopniu uciążliwy dla pozwanej a zarazem skutecznie eliminuje hałas (art. 6 ust. 1 w związku z art. 323 ust. 1 poś).

A/

Zobowiązanie pozwanej do wybudowania ekranów akustycznych pozwoli na dalsze prowadzenie działalności gospodarczej a także należycie zabezpieczy środowisko przed nadmierną emisją hałasu.

Dowód:
1. opinia biegłego z dziedziny akustyki
2. wyciągi graficzne z Mapy Akustycznej Miasta Poznania,
3. część opisowa Mapy Akustycznej Miasta Poznania, s. 27 – 28, 49 – 52,
4. przesłuchanie stron.

B/

Prawidłowe zabezpieczenie miejsca zamieszkania powoda przed hałasem, wymaga umieszczenia ekranów akustycznych na całym spornym odcinku linii nr 394.
Błędne są twierdzenia pozwanej, że budowę ekranów akustycznych uniemożliwiają naturalne uwarunkowania terenu bądź lokalizacja przejazdu kolejowego. Nadmiernego hałasu nie eliminują rosnące w pobliżu linii nr 394 krzewy.
Powyższe wnioski wynikają również ze, sporządzonej na podstawie art. 118 poś, Mapy Akustycznej Miasta Poznania. Z powołanego dokumentu wynika, że linia 394 na odcinku Poznań Pokrzywno – Zieliniec jest miejscem w którym występuje „ponadnormatywne oddziaływanie hałasu kolejowego na środowisko”.

Dowód:   
1. wyciągi graficzne z Mapy Akustycznej Miasta Poznania,
2. część opisowa Mapy Akustycznej Miasta Poznania, s. 10 – 11,
3. opinia biegłego z dziedziny akustyki,
4. przesłuchanie stron.

C/

Nasyp kolejowy, po którym biegnie sporna linia znajduje się na wysokości około 10 metrów wyżej niż dom powoda. W związku z powyższym linia nr 394 na spornym odcinku jest całkowicie odsłonięta a przejeżdżające pociągi słychać, gdy wjeżdżają na odcinek zaznaczony na poniższej mapie białą linią. Dom powoda został oznaczony literą „A”.⁷

Umieszczenie ekranów wyłącznie na proponowanym przez pozwaną odcinku nie zapobiegnie nadmiernej emisji hałasu. Konieczne jest wybudowanie ekranów na całym spornym odcinku.

Dowód: 
opinia biegłego z dziedziny akustyki.

Okoliczność, że teren, na którym znajduje się linia nr 394 jest nierówny nie stanowi przeszkody do postawienia ekranów akustycznych o zróżnicowanej wysokości. Powód nie domaga się likwidacji przejścia kolejowego, lecz doprowadzenia stanu środowiska do zgodnego z obowiązującymi normami ochrony przed hałasem. Powód domaga się budowy ekranów na całym spornym odcinku, w zakresie w jakim będą one zgodne z normami prawa budowlanego.
Brak przeszkód w budowie ekranów akustycznych na spornym odcinku potwierdzają również informacje zawarte w Mapie Akustycznej Miasta Poznania. Z umieszczonej na stronie 49 części opisowej Mapy informacji wynika, że najpóźniej w 2011 roku na odcinku od ulicy Warszawskiej do Starachowickiej mają zostać umieszczone dwa ekrany akustyczne. Na tym odcinku przebiega właśnie linia kolejowa nr 394. Źródłem finansowania tego przedsięwzięcia są między innymi środki własne pozwanej.

Dowód: 
1. wyciągi graficzne z Mapy Akustycznej Miasta Poznania,
2. część opisowa Mapy Akustycznej Miasta Poznania, s. 49, s. 98,
3. opinia biegłego z dziedziny akustyki,
4. przesłuchanie stron.

Powołane wyżej okoliczności oraz dane zawarte w Mapie Akustycznej Miasta Poznania świadczą o tym, że naturalne uwarunkowania terenu wzdłuż linii nr 394 nie stanowią przeszkody do budowy ekranów na spornej linii.

D/

Celem powództwa z art. 323 ust. 1 poś jest doprowadzenie do stanu, który zapobiegnie negatywnemu i bezprawnemu oddziaływaniu na środowisko. Z tego względu wyeliminowanie nadmiernej emisji hałasu zapewni wyłącznie umieszczenie ekranów na całym odcinku zaznaczonym na przedstawionej w punkcie B/ powyżej, mapie białą linią.

Dowód:

opinia biegłego z dziedziny akustyki.

IV.

Powołane w punktach II - III  okoliczności wyraźnie wskazują na to, że pozwana prowadzi działalność gospodarczą, która negatywnie oddziałuje na środowisko w rozumieniu art. 323 ust. 1 poś.
Odpowiedzialność pozwanej nie jest w żadnym stopniu limitowana jej aktualnymi możliwościami finansowymi. A podejmowane przez nią dotychczas działania zmierzające do ograniczenia nadmiernej emisji hałasu są nieudolne i nie odniosły zamierzonych skutków.
Podejmowane dotychczas przez pozwaną działania świadczą również o tym, że jedynym środkiem umożliwiającym skuteczne wyeliminowanie nadmiernej emisji hałasu jest zobowiązanie pozwanej do budowy ekranów akustycznych na odcinku od 9859 do 12330 kilometra linii kolejowej nr 394.

V.

Zgłoszony w punkcie II petitum pisma wniosek o zobowiązanie pozwanej do przedłożenia rozkładów jazdy z lat 2004 – 2009 ma swoje uzasadnienie w treści art. 248 kpc.

dr Michał Jackowski
adwokat

Załączniki:
1. wyciągi graficzne z Mapy Akustycznej Miasta Poznania,
2. część opisowa Mapy Akustycznej Miasta Poznania,
3. odpis pisma wraz z załącznikami.

Przypisy:
¹ Zgodnie z art. 227 kpc przedmiotem dowodu mogą być wyłącznie fakty istotne dla sprawy.
² Na gruncie prawa europejskiego powyższa zasada określana jest mianem „zasady zanieczyszczający płaci” i wyraża ją art. 175 TWE. W Polsce znajduje ona odbicie w art. 86 Konstytucji oraz art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – prawo ochrony środowiska.
³ Zgodnie z art. 431 kc, przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej jeżeli prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową. Nie budzi również wątpliwości, że prowadzoną przez pozwaną działalność należy zakwalifikować jako działalność gospodarczą (działalność usługową) w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej.
⁴ Takiej współzależności nie wprowadzają również ogólne przepisy normujące odpowiedzialność deliktową, do których ustawodawca odsyła w zakresie nieunormowanym w przepisach o ochronie środowiska (art. 322 poś).
⁵ Nie budzi wątpliwości, że art. 323 poś wprowadza odpowiedzialność opartą na zasadzie ryzyka, co dodatkowo wyklucza możliwość powoływania się przez oddziałującego na środowisko na trudną sytuację majątkową. Por. M. Bar, Glosa do wyroku SO z dnia 8 listopada 2005 r., II Ca 621/05. Pr. i Środ. 2006, nr 3, s. 116. J. J. Skoczylas, Odpowiedzialność cywilna na podstawie ustawy o ochronie środowiska, Przegląd Sądowy, nr 4, s. 61.
⁶ J. J. Skoczylas, Odpowiedzialność cywilna na podstawie ustawy o ochronie środowiska, Przegląd Sądowy, nr 4, s. 61.
⁷ Zdjęcie satelitarne pochodzi ze strony internetowej http://maps.google.pl/maps?hl=pl&tab=wl

Materiał archiwalny oparty o przepisy prawa obowiązujące w dniu jego sporządzenia. Adwokacka Spółka Partnerska Grzybkowski Guzek Jackowski nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywane treści.